Magazyn65001

246

KOMISOWA UMOWA

rozrachunkowe. Obowiązek ten oparty jest na zasadzie, iż komisant dokonywa zleconej tranzakcji na rachunek swego komitenta. — Zestawienie to winno zawierać wszystkie pozycje wydatków i przychodów, musi być formalnym rachunkiem, nie wystarczy natomiast wyciąg z ksiąg handlowych komisanta, ani też przedstawienie wyciągniętego salda końcowego, gdyż komitent ma prawo kontrolowania każdej pozycji dokonanej na jego rachunek transakcji. — Wraz z zestawieniem rachunkowem, komisant winien przedstawić wszelkie allegaty kasowe, jak faktury oryginalne (S. R. 21, 80), kurcetle giełdowe, pokwitowania i t. p.

27.    Obowiązek wydania dobra. Komisant winien wydać komitentowi wszystko, co dla niego uzyskał, w szczególności winien przelać na niego wierzytelności, jakie nabył w imieniu własnem na jego rachunek. — Wydanie winno nastąpić natychmiast po dokonaniu tranzakcji, pod skutkami ewentualnego odszkodowania w postaci odsetek za zwłokę — od momentu dokonania tranzakcji — do chwili wydania. — Przy komisie sprzedaży, winien on natychmiast osiągniętą cenę — czy to w gotowiźnie, czy w pokryciu wekslowem lub czekowem — złożyć w banku na konto swego komitenta. Przy komisie kupna, winien wydać te same lztczy lub papiery wartościowe, które rzeczywiście zakupił; nie wolno mu z nich korzystać, ani używać do spekulacji, grając na zwłokę, aby wydać następnie inne przedmioty, choćby takie same.

28.    Odpowiedzialność komisanta. Obowiązek komisanta nie sięga tak daleko, by był on odpowiedzialny za wykonanie tranzakcji przez osobę trzecią, z którą zawarł umowę na rzecz komitenta. Odpowiedzialność taka istnieje jedynie w dwóch przypadkach: 1) gdy została wymieniona w podstawowej umowie komisowej odpowiedzialność wzmożona komisanta (delcredere), o rzem niżej, i 2) gdy komisant w doniesieniu o wykonaniu zlecenia nie wskazał osoby, z którą zawarł umowę.

Komisant natomiast, w normalnym rozwoju stosunków komisowych, odpowiedzialny jest, gdy: 1) nie zawiadomił komitenta o nieprzyjęciu zlecenia, 2) nie zawiadomił komitenta o zawarciu tranzakcji z osobą trzecią, 3) dokonał tranzakcji zleconej na kredyt, lub udzielił zaliczki bez zgody komitenta, 4) nie dokonał ubezpieczenia towaru w przypadku, gdy spoczywał na nim taki obowiązek, 5) przekroczył limity, wyznaczone przez komitenta, 6) nie doniósł

0    brakach lub zepsuciu się towaru, 7) nie podjął kroków, potrzebnych do zabezpieczenia mienia i praw komitenta, 8) nie dokonał sprzedaży koniecznej, w przypadku narażenia towaru na zepsucie, 9) nie przeprowadził kontroli towaru, gdy był do tego obowiązany.

V. Specjalne warunki umowy komisowej.

1. Delcredere. Kontrahenci podstawowej umowy komisu, zawiązując stosunek prawny, mają prawo — oprócz zwykłych warunków, stanowiących treść samej umowy — zastrzec nadto obowiązującą dla nich klauzulę delcredere. — Stosunek delcredere — jak to stwierdził Sąd Najw. Izba I Cyw. 1225/30 z dnia 24. X. 1930 r. — stanowi rodzaj poręczenia, względnie asekuracji ze strony komisanta zawartej na rachunek

1    rzecz komitenta tranzakcji. Z chwilą przyjęcia na siebie wobec komitenta wzmożonej odpowiedzialności delcredere — komisant odpowiada za wypełnienie zobowiązania przez osobę trzecią; ta odpowiedzialność wzmożona nie domniemywa się z zasady, a musi być wyraźnie zastrzeżona, jako jeden z warunków umowy komisowej. Prawo jednak dla ważności tego zastrzeżenia nie wymaga żadnej formy specjalnej. Jedynym warunkiem jest stwierdzenie delcredere pismem, ze względu na to, iż w istocie swej stanowi ono poręczenie, stąd zastosowanie ma przepis art. 631 K. Z.

Odpowiedzialność wzmożona polega na tern, iż komisant odpowiada wobec komitenta za wypełnienie przez osobę trzecią — z którą zawarł umowę komisową wykonawczą — jej zobowiązania.

Komisant, z tytułu przyjętej na siebie wobec komitenta, odpowiedzialności za osobę trzecią, nie nabywa żadnych praw zwrotnych w stosunku do tej osoby; będąc jednak odpowiedzialnym za nią — w granicach jej zobowiązania — zyskuje jedynie przeciwko komitentowi te wszystkie zarzuty, jakie przysługiwałyby osobie trzeciej wobec komitenta.

Pamiętać należy, iż prawa i obowiązki komisanta zobowiązanego z tytułu odpowiedzialności delcredere, są zawsze takie same, jak komisanta zwykłego, dochodzi jedynie jeszcze jego odpowiedzialność wzmożona; odpowiedzialność ta realizuje się dopiero w chwili, gdy w terminie umówionym z oso-