Magazyn64701

243

KOMISOWA UMOWA

gdy komitent otrzyma! towar, albo cenę kupna, lub przyjął inne jej pokrycie. Od zasady tej ustawa wprowadza przepis wyjątkowy, a mianowicie, jeżeli umowa ma być wykonana częściami (co ma miejsce w przypadku np. sprzedaży na raty), komisant nabywa prawo do prowizji w miarę jej wykonania. — Ustawa udziela nadto komisantowi prawo do prowizji mimo niewykonania umowy, jeżeli niewykonanie spowodowane zostało przez komitenta bez ważnej przyczyny po stronie osoby trzeciej.

9.    Prawo samodzielnego działania. Komisant, jako kontrahent umowy komisowej, posiada zarówno z mocy przepisów ustawy, jak i ze zwyczajów handlowych, wytworzonych w obrocie — szereg uprawnień. Pierw-szem z nich jest prawo komisanta do samodzielnego przeprowadzania zleconej tran-zakcji we wlasnem imieniu. W tem bowiem uzewnętrznia się jego przymiot kupiecki.

10.    Prawo do wynagrodzenia. Prawo to odpowiada obowiązkowi komitenta do wynagrodzenia komisanta. — Komisant ma prawo do wynagrodzenia (czyli t. zw. prowizji komisowej), którego domagać się może od komitenta, jako właściciela dobra komisowego i osoby dysponującej calem zleceniem komisowem.

11.    Prawo do zwrotu nakładów. Oprócz prawa majątkowego do żądania wynagrodzenia za wykonanie czynności zleconej, komisant ma prawo żądania od komitenta zwrotu wszelkich wydatków' i nakładów, poczynionych przez niego celem należytego wykonania zlecenia. Brak wyraźnego przepisu prawa handlowego, uzupełniony zostaje normą art. 508 K. Z.; że jednak prawo handlowe przewiduje zwrot nakładów, wskazuje na to przepis art. 595 K. H., wyliczając je wraz z prowizją, jako podstawę do powstania prawa zastawu, przysługującego komisantowi.

Do nakładów tych zaliczyć należy: koszta transportu, portorja i opłaty telegraficzne, opłaty celne i premje ubezpieczeniowe, a nawet koszty procesu z osobą trzecią, z którą komisant zawarł tranzakcję.

12.    Prawo zastawu komisanta. Komisant musi dbać o to, aby tranzakcja, którą załatwia, wydala jak najlepsze owoce dla mocodawcy. Musi więc w tym celu czynić cały szereg inwestycyj, ale musi przytem mieć pewność, iż wszystkie wydatki i nakłady, jakie poczynił w celu jak najbardziej korzystnego przeprowadzenia tranzakcji, oraz należne mu wynagrodzenie — będą mu zapewnione i zwrócone. Aby zapewnić komisantowi należytą gwarancję — prawo polskie udziela komisantowi prawa zastawu na rzeczach ruchomych i papierach wartościowych, stanowiących przedmiot komisu.

Piawo to służy komisantowi na zabezpieczenie roszczeń do komisanta o prowizję, o zwrot wydatków i kosztów, o zwrot zaliczek, udzielonych komitentowi oraz wszelkich innych należności, powstałych ze zlecenia czy zleceń komisowych; stąd więc komisant w stosunku do tego samego komisanta ma prawo zastawu również na przedmiotach innej umowy komisu, a nie tej, z której wykonania pochodzą roszczenia, nawet ze zleceń później powstałych.

13.    Przywilej pierwszeństwa zaspokojenia. Oprócz prawa zastawu komisant posiada również uprawnienie pierwszeństwa zaspokojenia się z wierzytelności, które nabył na rachunek komitenta, przed komitentem i jego wierzycielami. Prawo to służy komisantowi z tytułu należności, określonych w art. 595 K. H., a więc dotyczy wszelkich roszczeń, jakie powstały w związku z wykonaniem umowj kornijowej. — O ile jednak komisant miał prawo korzystać z prawa zastawu, jedynie w przypadku posiadania dobra komisowego, o tyle prawo pierwszeństwa zaspokojenia odnosi się do sytuacji, gdy komisant nie jest posiadaczem dobra komisowego, natomiast ma prawo swobodnego dysponowania wierzytelnościami, na-bytemi przez niego w wykonaniu zlecenia komisowego na rachunek swego komitenta.

14.    Prawo zatrzymania. W przypadku, gdy umowa komisu ma charakter czynności dwustronnej, — a więc, gdy również i komitent jest kupcem — służy komisantowi prawo zatrzymania, a to z mocy art. 518 K. H. Prawo to stanowi większą gwarancję, niż prawo zastawu, gdyż obejmuje nietylko rzeczy ruchome i papiery wartościowe, stanowiące przedmiot komisu, lecz rozciąga się na rzeczy ruchome i papiery wartościowe, stanowiące własność dłużnika — komitenta, które z jego wiedzą i wolą otrzymał komisant w swoje ręce na podstawie czynności handlowej.

15.    Prawo potrącenia. Komisant posiada nadto jako środek zabezpieczenia swoich roszczeń w stosunku do komitenta — prawo potrącenia wszelkich swoich wierzytelności,