Magazyn6
5501

247

BANKI

wych w Bazylei, b) Banki (przedsiębiorstwa bankowe) komisowe, które za główny cel swych działań obrały dokonywanie na zlecenie klienteli operacyj komisowych, jak przekazy i przelewy, inkaso, wymiana pieniędzy zagranicznych, akredytywy, kupno i sprzedaż papierów wartościowych i innych wartości oraz administrowanie niemi, żyrowe obroty papierami, stano-wiąoemi własność innych banków i ich klientów i t. p.

3- Rodzaj klienteli bankowej. Rozpatrując podział banków na pewne grupy w spomnieć wreszcie należy o podziale pod kątem widzenia rodzaju klienteli, którą dana grupa głównie obsługuje, względnie dla której zostały stworzone. Rozróżniamy tutaj banki: rolnicze, handlowe, przemysłowe (przeważnie handlowo-prze-mysłowe, zwane bankami komercyjne-m i, na które składa się większość banków kredytu krótkoterminowego), ludowe (rzemieślnicze, chłopskie, robotnicze) oraz specjalne branżowe, przeznaczone do obsługi pewnej tylko gałęzi przemysłu, handlu lub rzemiosła (np. banki dla elektryfikacji, cukrownictwa, właścicieli nieruchomości, samochodowe i t. p.).

4. Podział terytorjalny. Pod względem te-rytorjalnego zasięgu działania poprzez swe własne placówki lub stosunku do innych banków, do obsługi których ewentualnie zostały powołane, rozróżniamy banki centralne (takiemi są też banki emisyjne, banki państwowe, nadbudówki bankowe nad spółdzielniami lub komunalnemi kasami oszczędności), prowincjonalne i lokalne.

6- Kryterja podziału. Ze względu na wielkie znaczenie nowoczesnych banków w pracy nad utrzymaniem na należytym poziomie i dalszym rozwojem życia gospodarczego narodów przez kierunek (zasięg) ich działalności i rodzaj wyświadczanych usług, najsłuszniejszym ekonomicznie wydaje się podział banków na grupy w zależności od rodzaju wysuwających się na pierwszy plan operacyj (czynnych lub biernych), z uwzględnieniem czynnika charakteru klienteli, t. j. jej przynależności do określonych sfer gospodarczych czy społecznych. Mówi się zatem o następujących głównych typach: banki emisyjne, banki kredytu krótkoterminowego handlowo-przemysłowe (komercyjne), banki depozytowe, banki hipoteczne, wreszcie banki specjalne (finansowe, branżowe, koncernowe spółdzielnie kredytowe, banki rolnicze, kasy oszczędności).

L. Makowski.

B. HISTORJA BANKÓW.

I. Banki pieniężne, i. Banki wekslar-skie. 2. Banki żyrowe. II. Banki kredytowe. i. Banki depozytowe. 2. Banki emisyjne. III. Banki inwestycyjne (hipoteczne i efektowe).

I. Banki pieniężne.

1. Banki wekslarskie. Pierwszemi bankami były banki wekslarskie, antenatem późniejszych bankierów był wekslarz. We-kslarz ten istniał już w starożytności. Odgrywał wówczas wielką rolę i na Wschodzie (w Babilonie, w Egipcie) i w Grecji, a nadewszystko w Rzymie. Tutaj nazywał się on argentarius i posunął się na linji rozwojowej do innych, dalszych czynności bankierskich prowadzących już bardzo daleko.

Epoka wędrówek ludów zniszczyła to co poprzednio osiągnięto, tak, że w średnich wiekach rozpoczyna się ewolucja prawie że od nowa. Rozpoczyna się we Włoszech mianowicie, gdzie tradycja rzymskich ar-gentarii nie całkiem obumarła i we Włoszech też trzeba szukać początków termi-nologji zawodowej, dla dalszego rozwoju miarodajnej. Wekslarze nazywają się teraz campsores, a później zaczynają nazywać się także i banchieri.

Pierwotną, podstawową czynnością cam-psorów jest zamiana pieniędzy (cambium), w istocie swojej nadzwyczajnie prosta. Zamieniano pieniądze kruszcowe jednego rodzaju na pieniądze kruszcowe rodzaju innego, mianowicie monety miejscowe na obce. Campsor wykonywał tę czynność siedząc we własnym sklepie albo na placu targowym, za stołem, na którym stały przyrządy dlań niezbędne. Nadewszystko więc wagi przeznaczone do mierzenia ilości kruszcu w danych monetach zawartego, a także naczynia z płynami chemicznemi naówczas znanemi, służące do stwierdzenia jakości kruszcu. Campsor był więc, a raczej musiał być tak dalece znawcą kruszców, przyrodnikiem, że nawet i chemja czy alchemja nie mogła dlań pozostać całkowicie obcą. Czyli innemi słowy, wekslar-stwo nie było tylko sztuką, kunsztem, ale w pewnym, oczywiście skromnym stopniu