Magazyn6
3401

326

BANKI

żywy udział w wielkich tranzakcjach emisyjnych; uchodzi pośród wielkich banków szwajcarskich za instytucję, która unieruchomiła najmniej funduszów w Niemczech. Kapitał akcyjny wynosi 150 mil jonów frs., rezerwy — 46 miljonów. Schweizerischer Bankverein (Societe de Banąue Suisse), założony w roku 1872 w Bazylei, stanowi połączenie szeregu regjonalnych banków i domów bankowych. Jest to jedyny z banków szwajcarskich, posiadający wielki oddział w Londynie. Kapitał akcyjny — ióo miljonów frs., rezerwy 49 miljonów frs.

6.    Włochy. We Włoszech ustawa z 7. IX. 1926 wprowadza nadzór rządu nad bankami krajowemi i zagranicznemi, mającemi placówki we Włoszech. Przy udzielaniu koncesji niezbędnej dla operacyj bankowych bardzo ważny głos ma Banca d’Italia. Wo-góle Banca d’Italia ma większy wpływ na działalność banków k. k., niż instytucje emisyjne w innych krajach. Dekret Nr. 1830 ustala obowiązujący stosunek 1 do 20 kapitałów własnych do wkładów, nadwyżkę banki muszą lokować w papierach państwowych albo gwarantowanych przez państwo i deponować w Banca d’ltalia. Największe dwa banki włoskie: Banca Commerciale Italiana: kapitał 700 miljonów lir, rezerwy 144 miljony, suma bilansowa (1934) — 9342 miljony. Instytucja ta ma szereg oddziałów i banków afiljowanych niemal we wszystkich krajach. Credito Italiano, kapitał 500 miljonów, rezerwy 102 miljony, wkłady 1 538 miljonów.

7.    Niemcy. W Niemczech już przed trzydziestu laty, po bankructwie Leipziger Bank, zrobiono pierwsze próby bliższej ingerencji państwa w działalność banków k. k. Po wojnie, a zwłaszcza po krachu bankowym w roku 1931, ingerencja ta szła coraz dalej. Liczba wielkich banków k. k. zmniejszyła się bardzo w ostatnich latach. Z czterech przodujących instytucyj, t. zw. D-banków, skutkiem fuzji, poczęści przymusowych, pozostały dwie: Deutsche Bank połączył się w zaraniu kryzysu w roku 1929 z Disconto-Gesellschaft; Dresdner Bank zaś zmuszony był pochłonąć w roku 1931 Darmstadter und Nationalbank. Dresdner Bank jest obecnie instytucją prawie państwową. Deutsche Bank und Disconto-Gesellschaft ma kapitału (^T934) — 130 miljonów marek, rezerw — 25 miljonów, „wierzycieli"—2330 miljonów; suma bilansowa — 2963 miljony. Dresdner

Bank: kapitał — 150 miljonów, rezerwy — 15 miljonów, „wierzyciele" — 2038 miljonów, suma bilansowa — 2 330 miljonów.

VII. Banki kredytu krótkoterminowego w Polsce.

1. Historja. a) Uwagi ogólne. Początków banków k. k. w Polsce szukać należy w drugiej połowie XVIII wieku, kiedy Polska brała już żywy udział w wymianie międzynarodowej. Weksle ówczesne kupców krakowskich, warszawskich, toruńskich i gdańskich świadczą o ożywionych stosunkach kupiectwa polskiego z całą Europą. Ustawa wekslowa z 13 kwietnia 1795 roku wprowadza ujednostajnienie zasad prawa wekslowego i nadaje „zdolność wekslową" szlachcie. Wzorowana na ustawach wekslowych zachodnio-europejskich obejmuje ona prawo wekslowe materjalne i formalne. Normy prawne, zapewniające szlachcie wolność handlowania, wpłynęły na znaczne powiększenie obrotów wekslowych. Ustawa nobilitacyjna z 9 listopada 1790 roku wymienia jako „pierwszych" (t. j. „pierwszorzędnych") bankietów: Piotra Teppera, Karola Szulca, Augustą Wilhelma Arndta, Fryderyka Kabryta, Jana Meysnera i Piotra Blanka. Jednocześnie udzielono nobilitacji sześciu „drugim" bankierom. Akt no-bilitacyjny mówi, „że otwarciem swych banków handel znacznie ułatwiają, a stąd dla kraju stają się pożytecznemi". Bankierzy przyjmowali wkłady, pjłacąc 6—10%, udzielali pożyczek zabezpieczonych dobrami ziemskiemi, współdziałali w finansowaniu pożyczek państwowych; od nich też pochodzą pierwsze projekty założenia Banku Narodowego (Kaposztas; Ossowski). Wszystkie te firmy runęły podczas kryzysu ekonomicznego po drugim rozbiorze.

Dążenie w kierunku tworzenia w Polsce nowoczesnych banków k. k. pojawia się niemal w tym samym czasie co i w Europie zachodniej; rozwój przemysłu i handlu, budowa kolei żelaznych pociągały za sobą coraz większe zapotrzebowanie kapitałów, któremu nieliczne choć solidne i sprawnie działające domy bankowe sprostać już nie mogły. W roku 1853, a więc w rok po założeniu „Credit Mobilier", Leopold Kro-nenberg przedstawił plan stworzenia spółki komandytowej pod firmą „Bank Eskon-ty“. Plan ten nie uzyskał zatwierdzenia władz rosyjskich. Podobny los spotkał drugi plan Kronenberga, dotyczący założenia