Magazyn6

8101

173

ANTARKTYDA — APALACHY

dy Wielkiej Brytanj i i Stanów Zjednoczonych Am. Płn. Jo zawarcia w r. 1923 układu o aneksji Antarktydy. Pierwsza zaanektowała t. zw. kwadrant afrykański (ziemia Enderby) i kwadrant australijski (ziemia Wiktorji), aż do m. Rossa na wschodzie; drugie objęły w posiadanie t. zw. kwadrant Pacyfiku, czyli ziemię Ros=a.

Fauna A. jest reprezentowana przez 6 gatunków fok, słonie morskie, wieloryby i charakterystyczne bezlotne pingwiny. Człowiek A. nie zamieszkuje. Do A. przedsiębrali wyprawy następujący badacze: Bou-vet (1738), Cook, Smith (1819), Bellings-hausen, Powell, Ross, Larsen, d’Uville (1838), Nordenskjóld, Drygalski, Scott, Shakleton, Amundsen, ostatnio Wilkins i Byrd (1928, 1934). Z polskich badaczy brali udział w wyprawach do Antarktydy: Arctowski i Dobrowolski.

W. Milata i St. Pietkiewicz.

Antropofagja.

A. (kannibalizm, ludożerstwo) była i jest bardzo częsta u plemion wszelkiej rasy na poziomie dzikości, ale zdarza się także na poziomie barbarzyństwa, nawet wyższego. Pierwotnie głównym jej motywem był głód mięsa, nieraz zaostrzony przez pokarm jednostronnie roślinny; stąd szczególne jej rozpowszechnienie na wyspach o faunie szczątkowej. Ten głód mięsa jednak już w prastarych czasach przystrajał się w szatę wyobrażeń magicznych i religijnych. Pożera się zabitego wroga w zamiarze zabicia także jego duszy, aby się nie mogła mścić. Pożera się serce, mózg, albo oczy wroga, aby sobie przywłaszczyć jego waleczność, mądrość, czy wiedzę. Ale starzy wodzowie pożerają także młodą wdowę z własnego plemienia, aby wzmocnić swoją siłę rozrodczą. Pogrążeni w smutku krewni pożerają zmarłego ojca, czy brata, aby jego cnoty pozostały w rodzinie. Dzięki takim wyobrażeniom kannibalizm, jako obrzęd, zachował się czasem na wcale wysokim poziomie kultury, szczególnie u narodów bez pasterstwa, a więc spożywających strawę głównie roślinną: Aztekowie zabijali i pożerali młodzieńca, który przedtem przez rok był czczony jako wcielenie bóstwa. Krzywicki kładzie wielki nacisk na sadystyczne zboczenia męskiego popędu płciowego, jako na jedno ze źródeł a.; podkreśla, że kobiety bardzo rzadko biorą udział w spożywaniu mięsa ludzkiego, zato bardzo często są pożerane.

Literatura: Buochant V@lkerkunde (wszystkie lny tomy), Stuttgart 1922—1926. — KritywlcMt Studja socjologicme_t War-Mtawa, Gebethner i Wolff, b.d., str. 264—298.

Władysław Cumplow.cz.

Antropogeografja.

Dział geografji, określany współcześnie nazwą socjogeografji, którego przedmiotem badań jest człowiek i jego działalność na tle środowiska geograficznego.

Zainteresowania a. zwracają się głównie w kierunku badania: z jednej strony oddziaływania środowiska na człowieka, z drugiej zaś wpływu jego działalności na środowisko, w celu wykrycia prawidłowości i przy-czynowości, jakie w tern oddziaływaniu zachodzą.

Obszerność zakresu badań antropogeogra-ficznych spowodowała rozczłonkowanie całości dyscypliny na szereg poddziałów, z których najbardziej dotychczas rozwinięte noszą nazwy geografij: gospodarczej, politycznej i historycznej.

Twórcą antropogeografji jest niemiecki geogiaf Fryderyk Ratzel (1844—1904).

Literatura: Huntington E.i The Humań Habitat, Nowy York 1927. — Ratmel F.t Anthropogiographie, Lipsk 1922. — Vidal de la Blachę P.t Principes de la fftographie humaine. Paryt 1908. — Wagner H.s Lehrbuch der Geograpkie T. III.— Hannover 1926.

W. K.

Apalachy.

(Alleghany).

System starożytnych gór fałdowych na wschodzie Ameryki Północnej, między 32⁰ a 49° szer. płn. A. powstały w epoce perm-skiej A. były wówczas wyższe od Alp. Dzisiaj są mocno obniżone i wyrównane. Wysokość nigdzie nie przekracza 2045 m; nie widać większych szczytów, tylko długie jednostajne linje grzbietowe. Te dzisiejsze grzbiety odpowiadają dnom dolin pierwotnych, tam bowiem twardsze skały oparły się zniszczę-