Magazyn6�501

JERZY II, KRÓL HELLENÓW — JERZY V, KRÓL WIELKIEJ BRYTANJI 841

w imię wspólnej pracy nad podniesieniem sil zewnętrznych, dobrobytu gospodarczego i warunków społecznych kraju. Tym wielkim celom J. II oddal się bez zastrzeżeń i uprzedzeń, umiejąc sobie niebawem pozyskać nawet zażartych wrogów monarchji, tak iż niebawem istotnie osiągnął swój ideał stania się królem wszystkich Greków. Monarchję J. II uznał nawet Wenizelos, zrazu ustosunkowujący się do restauracji negatywnie. Król w częstych podróżach po całym kraju zaznajamia się ze stosunkami i potrzebami wszystkich ośrodków, interwenjuje, godzi i udziela pomocy. Nadzwyczajnie pracowity, znajduje czas na wszystkie potrzeby kraju, główna uwagę skierowując, po dokonaniu dzieła pacyfikacji umysłów, na potrzeby armji, której wysoki obecny poziom jest główną zasługą J. II. Również po wprowadzeniu dyktatury w Grecji 4. VIII. 1936 r. król pozostaje nadal najwyższym czynnikiem, stojącym ponad pracami rządu, zawsze gotowym do arbitrażu i uspokajania namiętności w imię głoszonego przez się najwyższego patrjotyzmu.

Henryk Batowski.

Jerzy V, król Wielkiej Brytanji.

J. V, urodzony w r. 1865, był drugim synem króla Edwarda VTI (wtedy jeszcze księcia Walji); nie był więc pierwotnie przeznaczony do objęcia tronu. Kształcono go na marynarza: w dwunastym roku życia zarejestrowany jako kadet okrętowy, już w piętnastym odbył jako miczman podróż naokoło świata; przeszedłszy później wyszkolenie w Kolegjum Marynarskiem w Greenwich, i służąc jako oficer na różnych okrętach linjowych, poznał w trakcie dalekich podróży wszystkie wielkie zamorskie posiadłości Wielkiej Brytanji: Australję (której pierwszy parlament otwierał), Nową Zelandję, Kanadę, Południową Afrykę i Indje. W pamiętnem przemówieniu na ratuszu londyńskim po powrocie z jednej z tych podróży nawoływał Anglję, by się „przebudziła" do pełnej świadomości swych zadań mocarstwowych wobec światowego Tmperjum.

W r. 1892 śmierć starszego brata, Alberta, otwarła przed Jerzym widoki na koronę. Poślubiwszy niebawem przeznaczoną pierwotnie na żonę dla brata księżniczkę Marję Teck, pod panowaniem swego ojca, Edwar • da VII (od r. 1901) sposobił się do zadań monarszych: odwiedził dwory w Berlinie, Wiedniu i Madrycie, spędził dłuższy czas w Paryżu i był wtajemniczony w arkana tej polityki zagranicznej, w której król Edward VII okazywał tyle zdolności i inicjatywy. Ostatecznie jednak, wstępując na tron w 45 roku życia, lepiej był znany w ko-lonjach i dominjonach, które wszystkie zwiedził, niż w kraju macierzystym i nie posiadał tych osobistych warunków popularności, które Edwardowi VII dawały jego zalety umysłowe i towarzyskie.

Trwalsze moralne podstawy pod wielką popularność położyły jednak walory charakteru J. V, statecznie okazywane w ciągu ćwierćwiekowego panowania. Panowanie to bogatsze było w wielkie przemiany i wstrząsające wypadki dziejowe, niż rządy któregokolwiek innego monarchy angielskiego przedtem. Zaraz w pierwszych latach po wstąpieniu na, tron miał król do czynienia z zadaniami tak trudnemi, jak ograniczenie konstytucyjnych praw Izby Lordów dla przeprowadzenia reform socjalnych Lloyd-George’a i jak uchwalenie samorządu dla Irlandji wbrew woli buntującej się prowincji Ul ster — a zarazem ze zjawiskami tak burzliwemi na horyzoncie wewnętrznym, jak wielkie strajki robotnicze lat 1910—1912 1 gwiłtowne demonstracje sufrażystek. Niebawem zaś wypadło królowi wspólnie z narodem przeżyć cztery ciężkie lata wielkiej wojny światowej; a po wojnie trwający dotąd okres ciągłego niepokoju i napięcia międzynarodowego, nie-złagodzonego skutecznie ani przez działalność Ligi Narodów, ani przez liczne kongresy i konferencje dyplomatyczne, ani przez traktaty rozbrojeniowe i gwarancyjne, jak waszyngtoński (1922) lub lokar-neński (1925). Wojna przyniosła wprawdzie Wielkiej Brytanji znaczne zdobycze terytorjalne, zwłaszcza na kontynencie afrykańskim; ale też dążności odśrodkowe, zdawna nurtujące olbrzymie imperjum, wzmogły się po wojnie w niebywały sposób. Ucierpiała także poważnie idealna dotychczas równowaga angielskiego systemu party jno-parlamentarnego. Postępujący zanik liberalizmu jako siły politycznej oraz ostry antagonizm pomiędzy socjalizmem a konserwatyzmem wytwarzały stan perturbacji, który w r. 1931 — przy osobistym udziale króla — zażegnano przez powrót do wojennej metody rządów^ koalicyjnych, i pod tern