Magazyn6�401

840

JEMEN — JERZY II, KRÓL HELLENÓW

całych zwalczają siebie wzajemnie i na tem tle wybuchały nieraz poważne powstania i rozruchy. Panująca dynastja, pochodząca z rodziny Kasim Rassi, należy do sekty zeiditów. Dom ten panuje od mniej więcej 250 lat.

W starożytności J. był jednym z głównych ośrodków handlowych pomiędzy Wschodem a Zachodem, pomiędzy Azją a Afryką i Europą. Dawniej w Europie uważano, że większość wonności wschodnich pochodzi właśnie z J.; opowiadano sobie jednocześnie dziwy o niezmierzonych bogactwach tego kraju. To też niejednokrotnie próbowano go zdobyć. Najeżdżali go Abisyńczycy, Grecy (za czasów Aleksandra Macedońskiego), Persowie, Rzymianie i Turcy. Panowanie tureckie trwało z przerwami od 1517 aż do wojny światowej.

J. jest rządzony teokratycznie, gdyż król (imam) jest jednocześnie monarchą i duchownym. Administracja również oparta jest na ustawach religijnych (na szeriacie). Obecny imam, Jahia Hamid ad-Din Mota-wakkil, panuje od 1904 r. (urodzi! się w 1876 r.) samowładnie. Jest on znany ze swego fanatyzmu i wrogiego stosunku do wszelkich reform społecznych. Natomiast zwraca specjalną uwagę na rozwój sił zbrojnych, aby być w stanie obronić swoje państwo przed zaborczością państw obcych. Obcokrajowcom wolno zwiedzać kraj (z wyjątkiem portów) tylko za osobistem zezwoleniem imama.

Anglja i Włochy walczą o wpływy polityczne w J. Imam Jahia jest rywalem króla Arab j i Saudyjskiej (Hedżas i Nedżd), Abdul-Aziza Ibn Sauda, z którym walczył w 1934 r. i został pokonany. W roku ubiegłym J. przystąpił do paktu „braterstwa i przyjaźni arabskiej", zawartego pomiędzy państwem Saudji i Irakiem.

Literatura: Annuaire du monde muzułman. Parts 1929. — Arabia Handbooks prepared under the direction of the historical secłion of the Foreign Office Nr. 61. London 1920

Wassan-Cirej Diabagi.

Jerzy II, król Hellenów.

J. II urodził się w Tatoi koło \ten dnia 20. VII. 1890 r. jako syn ówczesnego następcy tronu ks. Konstantyna i Zofji Hohenzollern (siostry cesarza Wilhelma II), a wnuk Jerzego I (1863—1913), pierwszego króla Grecji z duńskiej dynastji

Schleswig-Holstein-Sonderburg-Gliicksburg. Po skończeniu studjów wojskowych w Niemczech i Anglji, J. II brał udział w wojnach bałkańskich 1912—13. Zostawszy następcą tronu z chwilą objęcia rządów przez króla Konstantyna w 1913 r., nie objął ich po zmuszeniu przez Koalicję Konstantyna I do wyjazdu w 1917 r., lecz towarzyszył ojcu na wygnaniu i powrócił wraz z nim do Grecji w 1920. Dopiero po abdykacji Konstantyna, 27. IX. 1922 r., J. ii wstępuje na tron, ale tylko na 15 miesięcy, rządząc w tym okresie czysto nominalnie, gdyż istotną władzę sprawowała dyktatura lewicy wojskowej, jaka właśnie spowodowała abdykację Konstantyna I. Dyktatura ta zmusiła również J. II do wyjazdu z Grecji 19. XII. 1923, poczem 25. III. 1924 r. proklamowana została republika. J. II wygnanie spędzał zrazu w Rumunji (w 1921 r. poślubił ks. Elżbietę, córkę Ferdynanda I, a siostrę obecnego króla Karola II, który znów ożeniony był z ks. Heleną, siostrą J II — oba te małżeństwa zostały rozwiązane), później zaś głównie w Anglji, gdzie znakomicie uzupełnił swe wykształcenie polityczne, przyswajając sobie idee rządzące w tym kraju. Z wygnania utrzymywał kontakt ze swymi zwolennikami, zwłaszcza partją ludową Caldharisa, zalecając jej umiar i lojalność. Rojaliści greccy zwolna odzyskiwali utracone pozycje, przygotowując powrót monarchji. J. II zapowiadał zawsze, że powróci do Grecji nie jako król jednej partji, lecz wszystkich Greków. Rozstrój republiki pogłębiany przez wybujałe namiętności stronnictw, spowodował upadek wpływów lewicy republikańskiej i Wenize-losa. Bezustanne tarcia i niepokoje znużyły społeczeństwo, które zaczęło w powrocie monarchji widzieć gwarancję stabilizacji i równowagi społecznej i gospodarczej. Dzięki energji gen. Kondilisa, który z republikanina stał się monarchistą, restauracja nastąpiła jeszcze szybciej, niżby to przygotowali legalni rojaliści Caldharisa: Kondi-lis po zwyciężeniu rewolucji lewicowej w marcu 1935 opanował sytuację tak dalece, że Zgromadzenie Narodowe 10. X. 1935 r. uchwaliło przywrócenie monarchji, a potwierdził to ogromną większością głosów plebiscyt 3. XI., wobec czego J. II powrócił wśród entuzjazmu mas do Aten 25. XI. Natychmiast po powrocie podjął się wielkiego dzieła uspokojenia namiętności politycznych w kraju i pogodzenia stronnictw,