Magazyn6001

166

FERDYNAND I, KRÓL RUMUNJI — FERRARA FRANCESCO

skłaniał się na stronę Ententy, zdając sobie sprawę — co otwarcie ujawniał przed Czer-ninem — że ogromna większość społeczeństwa rumuńskiego pragnie wojny z Austro-Wę-grami o Siedmiogród, Bukowinę i Banat. Usiłował do końca postępować jednak lojalnie także i wobec wczorajszych sojuszników a jutrzejszych wrogów, zdradzając nieraz prawdziwe zakłopotanie i nawet niezdecydowanie. Presja obozu przyjaciół Koalicji (T. Ionescu, Filipescu, Bratianu), wobec daleko idących obietnic Czwórporo-zumienia, wywarła wkońcu skutek: po zawarciu d. 4. VIII. 1916 r. porozumienia z Koalicją, F. wypowiedział Austro-Wę-grom wojnę 27 t. m. W czasie działań wojennych, początkowo szczęśliwych, następc-nie przez zgórą rok niepomyślnych, zakończonych opuszczeniem całej Wołoszczyzny, przeniesieniem stolicy do Jass i wkońcu zawarciem niekorzystnego pokoju w Bukareszcie 7. V. 1918 r., król F. wykazał nadzwyczajny hart ducha, wielkie zalety żołnierza i męża stanu. Jakkolwiek wyraził w czasie spotkania z Czerninem po zawieszeniu broni zgodę na mianowanie premje-rem A. Marghilomana, który zawarł traktat pokojowy, umiał odwlekać ratyfikację tego pokoju. Przyczynił się też do wprowadzenia powszechnego prawa wyborczego i reformy rolnej. Po klęsce bułgarskiej w jesieni 1918 r. F. wziął udział w przygotowaniach do wypędzenia okupantów z kraju i na czele powracających wojsk odbył triumfalny wjazd do oswobodzonej stolicy 1. XII. 1918 r. Później żywo wspierał prace nad organizacją nowych ram zjednoczonego państwa. Jako uwieńczenie tych prac odbyła się w dniach 15, 16 i 17 X. 1922 r. uroczysta koronacja F. i królowej Marji w siedmiogrodzkiem mieście Alba-Iulia na monarchów wszystkich Rumunów („Rege-le tuturor Romanilor"). Blisko sześćdziesięcioletni już wtedy król chorował coraz częściej i Bratianu wywierał na niego wpływ coraz większy, co u wrogów partji liberalnej (kierowanej przez BrStianu) budziło pewną niechęć do osoby starego monarchy. F. zmarł d. 20. VII. 1927 r. w zamku Peles w Sinai, pochowany zaś został d. 24 t. m. w mauzoleum królewskiem w Curtea de Arges. Zasługi F. dla zjednoczenia narodu zyskały mu px> śmierci przydomek Wielkiego („cel Mare“).

Henryk Batowski.

Fernando Po.

F. P., wyspa w zatoce Gwinejskiej (Afryka). Należy do Hiszp>anji, zajmuje obszar 2100 km². Górzysta wyspa (najwyższy szczyt 2 800 m) o klimacie jednostajnie gorącym, obfitych deszczach i urodzajnej glebie pochodzenia wulkanicznego, px>kryta bujną puszczą. Mieszkańców 23 100 (murzyni, mulaci, niewielu białych). Wywóz kakao w 1928 r. 6 100 tonn. Stolica Santa Isabel, 8300 mieszk. — 1930 ^r-. port morski; zarazem siedziba władz dla całej Gwinei hiszpańskiej.

Wyspa ta w latach 1886—1891 była miejscem pobytu znakomitego podróżnika polskiego — badacza Kamerunu Stefana Szolca Rogozińskiego.

W. Go.

Ferrara Francesco.

F. urodził się w r. 1810 w Palermo, um. w r. 1900 w Wenecji. W 1834 r. objął już stanowisko dyrektora urzędu statystycznego Królestwa Sycylji. W latach 1849 do 1864 był profesorem ekonomiki na Uniwersytetach w Turynie i Pizie. Opuścił jednak katedrę, aby poświęcić się administracji skarbowej państwa. W r. 1867 został powołany na ministra skarbu Królestwa Włoch. Po ustąpieniu z tego stanowiska został w r. 1868 dyrektorem Wyższej Szkoły Handlowej w Wenecji. Odtąd już poświęcił się całkowicie studjom nad zagadnieniami ekonomicznemi i skarbowemi, organizowaniu życia handlowego i przemysłowego Wenecji oraz wychowaniu młodzieży. Za liczne zasługi dla państwa w r. 1880 został mianowany senatorem Królestwa.

F. był jednym z wybitniejszych ekonomistów włoskich XIX wieku. Jego niestrudzonej pracy przypisują Włosi rozwój ekonomiki, jaki obecnie ma miejsce we Włoszech. Zostawił on ślady swego wysiłku w każdej dziedzinie, którą się interesował, a zajmował się nauką ekonomiki, finansami państwa, polityką, wychowaniem młodzieży i t. d. Jako teoretyk ekonomiki głosił we Włoszech nauki Smitha i Bastiata, których był gorącym zwolennikiem. W teorjach swych był spóźnionym klasykiem, najbliżej stojąc Bastiata i Careya, od których przejął i potem rozwinął teorję renty gruntowej oraz wartości, opartej na kosztach repro-