Magazyn6901

^T

I

FERDYNAND I, KRÓL BUŁGARÓW

łowi, pragnąc za wszelką cenę zdobyć to miasto i odbyć do niego wjazd jako wskrzesiciel Bizancjum. Po niepowodzeniu pod Czataldżą F. zwraca się, ulegając podszeptom z Wiednia, przeciw dotychczasowym sojusznikom, wywołuje nieszczęśliwą dla Bul-garji wojnę 1913 r., poczem knuje plany rewanżu. Wbrew woli większości polityków, w 1915 r. zawiera sojusz z Austro-YVęgra-mi i Niemcami i atakuje Serbję, chwilowo osiągając znaczne powiększenie terytorjum bułgarskiego. Ale w 1918 r. musi najpierw dopuścić do obalenia oddanego sobie gabinetu Radosławowa, a następnie, po porażce Bułgarów w Macedonji, zagrożony przez zrewoltowane oddziały wojskowe, maszerujące na Sofję, musi pod naciskiem szefów stronnictw abdykować na rzecz swego najstarszego syna Borysa, 3. X. 1918 r. Odtąd F. przebywa w Niemczech lub w dobrach swoich na Węgrzech, wiele podróżuje, zajmuje się swemi wielkiemi zbiorami przy-rodniczemi, a od czasu do czasu w wywiadach lub inspirowanych publikacjach próbuje bronić swej polityki przez powojenną opi-nję bułgarską uznaną, o ile chodzi o lata 1913—8, za zgubną i nieszczęśliwą. Wyraża nieraz chęć powrotu do Bułgarj i, czemu się jednak przeciwstawia opinja tego kraju.

Henryk Batowski.

Ferdynand I, król Rumunji.

Pierwszy władca nowożytnej Rumunji, Karol I (1866—1914), nie miał potomstwa (oprócz zmarłej w wieku dziecinnym córeczki). Jako następcę tronu przewidział on swego bratanka, F. ks. Hohenzollern-Sigma-ringen (młodszego syna ks. Leopolda, który był starszym bratem Karola I). Uiodzony d. 24. VIII. 1865 r., ks. F. przybył do Rumunji w 1889 r., mianowany definitywnie następcą tronu („Principele Mostenitor") 26. HI. tegoż roku. W cztery lata później, d. 11. I- 1893 ^r-> F. zawarł związek małżeński z ks. Marją Edynburską, wnuczką królowej Wiktorji angielskiej (ur. 1875 *■)■ Syn Niemca i księżniczki portugalskiej, F. potrafił równie jak jego stryj Karol I przejąć się ideałami nowego otoczenia i stać się gorącym patrjotą rumuńskim. W przeciwieństwie do Karola, który przy swem przywiązaniu do interesów Rumunji

— FERDYNAND I, KRÓL RUMUNJI 165

pozostał jednak całe życie Niemcem i ściśle sta.al się dostosować do zawartego przez się tajnego sojuszu z Trójprzymierzem, F. ujawniał orjentację odmienną, zbliżoną do Trójporozumienia, w czem go utwierdzał silny wpływ żony, utrzymującej żywy kontakt z dworem angielskim i rosyjskim (księżna, a późniejsza królowa, Mar ja, była zarazem siostrzenicą Aleksandra II, czyli siostrą cioteczną Aleksandra III i ciotką Mikołaja II). Dwór następcy tronu był uważany przez dyplomatów Trój przymierza zawsze za ostoję wpływów wrogich tajnemu sojuszowi, a nawet za oparcie dla akcji iredenty-stycznej na ziemiach rumuńskich Austro-Węgier. Dwór ten paraliżował rusofobsoe nastroje Karola I. Kiedy w r. 1913 Rumu-nja uznała za stosowne interwenjować na Bałkanach pomimo odmiennych życzeń Wiednia i Berlina, na czele aimji, wkraczającej do Bułgarj i, stanął ks. F. Energiczne stanowisko następcy tronu, który potrafił w pełni przeprov adzić akcję wojskową równolegle do dyplomatycznej czynności gabinetu bukareszteńskiego, pozwalało przewidzieć, iż w wypadku wybuchu nowych zawikłań przyszły władca Rumunji nie będzie się wahał w razie potrzeby stanąć przeciw dotychczas sprzymierzonej arrnji niemieckiej czy austrjackiej. Jeszcze w ostatnich tygodniach życia Karol I daremnie usiłował skłonić rząd do wystąpienia przeciw Rosji a po stronie Austro-Wę-gier.

Po śmierci Karola I w dniu 10. X. 1914 r. F., obwołany królem 11. X., znalazł się w trudnej sytuacji: przemożny wpływ żony, a zwłaszcza premjera I. I. C. Br&tianu nietylko, że uniemożliwił mu utrzymywanie dotychczasowych dobrych stosunków z Wiedniem i Berlinem, lecz wprost narzucił orjentację ententofilską. Raporty Czernina, wówczas posła austro-węgierskiego w Bukareszcie, mówią o F. jako „pozbawionem woli narzędziu otoczenia" (t. j. królowej i premjera). W rzeczywistości zaś, F., jakkolwiek czujący się nadal Hohenzollernem, potrafił podporządkować swe uczucie rodowe interesom kraju, którego rządy przyjął. Otrzymał też zato od Rumunów przydomek „cel Loial" (lojalny). Wszelkie pierswazje posłów p>aństw centralnych, powołujące się na formalnie istniejący wciąż jeszcze sojusz i na niemiecką krew' monarchy, pozostały daremne. F. zwolna