Magazyn67201

468

KSIĘGOWOŚĆ A PODATKI

datkowej). Przepis ten stanowi dla płatników wielkie ułatwienie; bez niego bowiem musieliby sporządzić i przedłożyć władzy wymiarowej szczegółowe zestawienie przychodów i dopuszczalnych potrąceń, złożone z wielu tysięcy pozycyj, z dołączeniem odnośnych dokumentów, w myśl zaś tego przepisu przedkładają tylko księgi rachunkowe, które i tak prowadzą dla własnych potrzeb. W braku prawidłowych ksiąg rachunkowych dochody przedsiębiorstw zarobkowych są obliczane według norm średniej dochodowości w stosunku procentowym do ustalonego obrotu. Ponieważ te normy procentowe są przyjęte nieraz wysoko ponad rzeczywistość, przeto opodatkowanie dochodu według rzeczywistych wyników, wykazanych w księgach rachunkowych, oznacza nietylko formalną, lecz wybitną materjalną korzyść podatnika.

Dla osób prawnych przywilej opodatkowania dochodu według ksiąg rachunkowych i bilansów zamienia się wskutek szczególnych okoliczności w prwilegium odiosum. Według art. 21 ustawy o podatku dochodowym, osoby prawne, prowadzące prawidłowe księgi rachunkowe i bilanse, muszą być opodatkowane według zysku bilansowego z przewidzianemi tam modyfikacjami, przy-czem nie mogą wyłączyć z podstawy opodatkowania przychodów nadzwyczajnych z art. 7 tejże ustawy (spadki, darowizny, wygrane losowe i t. p.). Gdyby osoba prawna nie prowadziła prawidłowych ksiąg rachunkowych i nie zestawiała bilansów, nie miałby do niej zastosowania art. 21, lecz poprzedzające przepisy, i nie byłaby ona pozbawiona przywileju wyłączenia tych przychodów z art. 7, przysługującego osobom fizycznym, spadkom wakującym oraz osobom prawnym niebilansującym. Najczęściej osoba prawna nie może pozbyć się tego niepożądanego przywileju podatkowego przez zaniechanie prowadzenia ksiąg rachunkowych lub przez ich nieprawidłowe prowadzenie, albowiem podlega ona innym przepisom (kodeks handlowy, przepisy specjalne), które zmuszają ją do prowadzenia prawidłowych ksiąg i zestawiania bilansów.

Wszystkim podatnikom, prowadzącym prawidłowe księgi rachunkowe, przysługuje prawo jednorazowego odpisania całej wartości przedmiotów, których zwykły okres zużycia nie przekracza lat pięciu, podczas gdy podatnicy nie prowadzący ksiąg rachunkowych wcale, lub prowadzący księgi nieprawidłowe, mogą w pierwszym roku potrącić tylko odpowiednią część ceny nabycia według czasu używalności przedmiotu.

Przedsiębiorstwa naftowe, prowadzące prawidłowe księgi rachunkowe, mogą potrącić z przychodów koszty wiercenia szybów naftowych, obejmujące wydatki na robociznę, opał i na zużyte przy wierceniach materjały i narzędzia. Na amortyzację inwentarza szybów naftowych, znajdującego się na powierzchni ziemi, mogą potrącić 20Jo wartości księgowej, na prawa naftowe lojo wartości terenów eksploatowanych oraz 4°/o wartości terenów nieeksploato-wanych. Przywilej ten jest ustalony w okólnikach Ministerstwa Skarbu z dn. 19. V.

1925 r. D. P. O. 1776/II i z dn. 29. XI.

1926 r. D. P. O. 5945/II, które nie mają wprawdzie mocy ustawy ani rozporządzenia, ale oznaczają praktykę skarbową przy wymiarze podatku. W braku prawidłowych ksiąg rachunkowych przedsiębiorstwo naftowe nie mogłoby potrącić kosztów wiercenia szybów naftowych w roku, w którym powstały, lecz musiałoby je amortyzować przez okres używalności szybów — podobnie jak wartość inwentarza nadziemnego, przyczem stawka 20% mogłaby być uznana tylko w razie udowodnionej, a przynajmniej uprawdopodobnionej używalności przez 5 lat. Także inne stawki (10^, i 4%) nie mogłyby być zastosowane bez względu na okres możliwości korzystania z praw naftowych, jak się to dzieje wobec przedsiębiorstw prowadzących prawidłowe księgi rachunkowe.

Rolnicy, prowadzący księgi rachunkowe w sposób prawidłowy przynajmniej w formie uproszczonej według Ordynacji Podatkowej (art. 81) względnie jej rozporządzenia wykonawczego (§§ 88 i 89), mogą żądać obliczenia dochodu podatkowego według tych ksiąg. Inaczej obliczenie dochodu z gospodarstwa rolnego może być przeproś wadzone na podstawie norm średniej dochodowości, a nie rzeczywistego dochodu. Ponieważ te normy przyjmują dochodowość o wiele wyższą od rzeczywistej według obszaru ziemi i przypuszczalnych plonów oraz cen rynkowych, przeto opodatkowanie dochodu na ich podstawie oznacza z reguły wyższe obciążenie, niż na podstawie ksiąg rachunkowych.

Właściciele nieruchomości budynków, prowadzący prawidłowe księgi rachunkowe