Magazyn67501

471

KSIĘGOWOŚĆ A PODATKI

przedsiębiorstw prowadzonych w większym rozmiarze. Natomiast wszystkie inne przedsiębiorstwa zarobkowe mogą być opodatkowane tylko na podstawie ksiąg nieupro-szczonych, a więc normalnych, odpowiadających przepisom kodeksu handlowego i ustaw specjalnych, zasadom rachunkowości i zwyczajom handlowym. Co do systemu tej rachunkowości normalnej, to nie jest on określony wyraźnie w przepisach prawnych. Z tego powodu można spotkać się z poglądem, jakoby kupiec mógł według upodobania posługiwać się tak systemem podwójnym, uchodzącym za najdoskonalszy ze wszystkich, jak systemem pojedynczym lub kameralistycznym. Otóż ten pogląd mógł być podtrzymywany do pewnego stopnia, zwłaszcza co do przedsiębiorstw jednoosobowych i niektórych spółek handlowych, dopóki nie wyszły przepisy prawa skarbowego o księgach uproszczonych. Przepisy te, odnoszące się tylko do przedsiębiorstw małych, dla których jest przeznaczona rachunkowość uproszczona, stawiają wobec nich wymagania co do zakresu i treści ewidencji, którym ani system pojedynczy ani kameralistyczny nie czyni zadość. Między innemi wymagają one prowadzenia księgi właściciela i księgi kosztów ogólnych, jako ksiąg obowiązkowych, których żaden z tych systemów nie zawiera jako integralnych części składowych. Jeżeli tedy w myśl owych przepisów, nawet małe przedsiębiorstwa zarobkowe nie mogą posługiwać się temi dwoma systemami bez uzupełnienia ich księgą właściciela i księgą kosztów ogólnych, aby je zbliżyć do systemu uproszczonego, to tern bardziej nie mogą tego uczynić przedsiębiorstwa większych rozmiarów, którym Ordynacja Podatkowa nie pozwala już nawet na system ksiąg uproszczonych. Od nich musi się tedy wymagać więcej, a tym wyższym wymaganiom odpowiada tylko system rachunkowości podwójnej. Rozporządzenie wykonawcze do Ordynacji Podatkowej daje też wyraźnie poznać, że jego wymagania wobec przedsiębiorstw większych idą właśnie w tym kierunku. Jego § 63 B 5 nakazuje podatnikom, prowadzącym księgi handlowe nieuproszczone, dołączyć do zeznania o dochodzie „bilans i odpis rachunku strat i zysków", a oba formularze zeznania o dochodzie osób prawnych (Nr. 10 i 11) nakazują również dołączenie „sprawozdania rocznego, zawierającego bilans oraz rachunek strat i zysków".

Tymczasem § 63 B 6 tegoż rozporządzenia nakazuje podatnikom, prowadzącym uproszczone księgi handlowe, dołączyć do zeznania o dochodzie tylko „zestawienie grupowe inwentarza" oraz „obliczenie strat i zysków". Otóż wymagane od przedsiębiorstw większych bilans oraz rachunek strat i zysków, istnieją tylko w systemie rachunkowości podwójnej, jako integralne części składowe księgi głównej, względnie zamknięcia rachunkowego. Niema ich natomiast ani w systemie pojedynczym, ani w kameralistycznym ani wreszcie w systemie uproszczonym, gdzie jednakże na podstawie ksiąg można sporządzić „zestawienie grupowe inwentarza" oraz „obliczenie strat i zysków". To bardzo wyraźne rozróżnienie wymagań świadczy, że rozporządzenie wykonawcze oczekuje od przedsiębiorstw zarobkowych większych rozmiarów takiego systemu rachunkowości, który może uczynić zadość tym wyższym wymaganiom. Takim zaś systemem jest tylko rachunkowość podwójna. Nie mógłby nim być ani system pojedynczy, ani kameralistyczny, bo żaden z nich nie zawiera w sobie ani bilansu, ani rachunku strat i zysków w technicznem znaczeniu tych wyrazów — jako integralnych, organicznych części składowych.

Przewidziany dla właścicieli nieruchomości budynkowych system ksiąg uproszczonych, który może służyć za podstawę wymiaru podatku dochodowego, składa się z księgi kasy i księgi komornego, a w razie potrzeby także z księgi dłużników i wierzycieli oraz księgi weksli wydanych (akceptów) i otrzymanych (rymes); zamiast tych dwóch względnie czterech ksiąg może być prowadzona jedna księga zbiorowa z podziałem na odpowiednie konta (§ 80 rozporządzenia wykonawczego).

Osobiste zajęcia zawodowe mają prowadzić dla celu opodatkowania tak obrotu jak dochodu następujące księgi: 1) księgę przychodów i rozchodów, dla wykazywania wszelkich wartości pieniężnych, otrzymanych tytułem wynagrodzenia za oddane usługi oraz wszelkich wydatków na wykonywanie zawodu; 2) księgę sum przejściowych, wykazującą wszelkie wartości pieniężne, otrzymane na wydatki za klientów (opłaty sądowe, administracyjne), a więc tylko przejściowo — oraz uiszczone według zlecenia mocodawcy.

Właściciele gospodarstw wiejskich są obowiązani do prowadzenia rachunkowości