Magazyn6
5401

246

BANKI

przejściu przez większość dominujących gospodarczo państw świata na walutę złotą bez obiegu monet złotych, a tylko z podkładem złota, przytem w wielu wypadkach bez nieograniczonej wymienialności banknotów na złoto — staje się coraz wyraźniej pełnym pieniądzem), ochrona waluty krajowej i regulowanie obiegu pieniężnego i kredytu. Emitowanie banknotów odbywa się na podstawie nadanego przez państwo danemu bankowi specjalnego przywileju emisyjnego, b) Banki depozytowe, których obce kapitały obrotowe powstały wyłącznie (co zresztą rzadko kiedy ma miejsce) albo w głównej mierze z operacyj przyjmowania różnego rodzaju wkładów, tak oszczędnościowych, jak i stanowiących chwilowo wolne zasoby kasowe przedsiębiorstw, instytucyj i osób fizycznych, c) Banki akceptacyjne; są to instytucje, które swe operacje czynne (aktywne) opierają na środkach obrotowych, uzyskanych drogą wypuszczania na rynek własnych akceptów, względnie udzielania akceptów na ciągnionych na nie tratach klienteli, d) Banki hipoteczne, których dominującą operacją bierną jest emisja listów zastawnych i obligacyj, opartych na hipotekach nieruchomości, na które udzielone zostały długoterminowe pożyczki z bezpieczeństwem prawnem. e) Banki mieszane; są to banki hipoteczne, uprawniające równocześnie w większej skali interes depozytowy lub też uzupełniające swe środki obrotowe przez zaciąganie kredytów w innych instytucjach i przedsiębiorstwach bankowych.

Istnieją ponadto banki, na których środki obrotowe składają się wyłącznie lub też prawie wyłącznie fundusze (dotacje) jednego lub grupy kilku innych banków, które to ostatnie w takich wypadkach są też zwykle właścicielami takiego dotowanego banku. Tego rodzaju banki, powoływane często do życia w danym kraju przez silniejsze instytucje bankowe zagraniczne, możnaby nazwać siostrzanemi.

Biorąc pod uwagę operacje czynne (aktywne) podzielić można banki na: a) Banki kredytowe, których głównym przedmiotem działalności jest udzielanie kredytów w ich najróżnorodniejszych formach, różnym sferom społeczeństwa. Banki kredytowe dzielimy na banki kredytu krótkoterminowego, których zadaniem jest udzielanie krótko- i średnioterminowych kredytów i pożyczek, przedewszyst-kiem warsztatom produkcji, handlu, komunikacji i rolnictwa. Jak to już zaznaczyliśmy poprzednio, banki kredytu krótkoterminowego są dziś dominujące na rynku, zwłaszcza, że wobec wielkiej różnorodności swej klienteli, żywo rozwinęły i zróżniczkowały swe operacje bierne, czynne i komisowe. To też najwłaściwszą dla nich jest obecnie definicja banku, który dokonywa wszystkich operacyj bankowych, z wyjątkiem emisji banknotów, listów zastawnych i obligacyj oraz udzielania długoterminowych pożyczek hipotecznych. W grupie tej mówimy często o bankach dyskontowych, akceptacyjnych, gwarancyjnych i in., w zależności od rodzaju kredytu, jaki głównie dany bank kredytu krótkoterminowego pielęgnuje. Banki kredytu długoterminowego, czyli banki hipoteczne: są to instytucje, których głównem zadaniem w zakresie operacyj czynnych jest udzielanie długoterminowych (przeważnie amortyzacyjnych) pożyczek hipotecznych na nieruchomości miejskie, ziemskie i przemysłowe, zabezpieczonych w pierwszej połowie ich wartości (bezpieczeństwo pupilarne czyli prawne); na podstawie tych pożyczek banki hipoteczne emitują listy zastawne; do grupy tej należy zaliczyć również towarzystwa kredytowe miejskie, ziemskie i przemysłowe, b) Banki lokacyjne, używające swych środków obrotowych głównie na lokaty w papierach wartościowych oraz na udziały w kapitałach zakładowych różnych przedsiębiorstw (operacje założycielskie, grynderskie).

Biorąc pod uwagę operacje zleceniowe (komisowe), dzielimy banki na: a) Banki przekazowe, przelewowe, zyro-w e mające za jedno z głównych zadań pośredniczenie w obrocie pieniężnym danego kraju wewnątrz lub też w stosunkach z zagranicą (banki dewizowe). Ułatwianie obrotu pieniężnego wewnątrz kraju jest jednem z głównych zadań banków emisyjnych, takich organizacyj jak P. K. O., oraz central i nadbudówek bankowych, komunalnych kas oszczędności i spółdzielni. Pośredniczeniem w obrotach pieniężnych z zagranicą (operacje dewizowe) trudnią się głównie banki kredytu krótkoterminowego, a to z racji rodzaju swej klienteli. Takim bankiem przelewowym w zasięgu międzynarodowym jest Bank Wypłat Międzynarodo-