Magazyn6
5301

845

BANKI

łów banków zagranicznych szwajcarskich, francuskich, włoskich, amerykańskich etc. Operacje akceptowe i rembursowe tych banków dotyczyły często eksportu angielskiego, albo kolonij angielskich.

4- Francja. We Francji specjalizacja banków nie osiągnęła nigdy tak wysokiego szczebla rozwoju jak w Anglji, utrzymała się jednak, zwłaszcza w latach powojennych, w stopniu większym niż w Niemczech. Obecnie jeszcze rozróżnianie „Ban-ques de depóts" (np. „Credit Lyonnais") od „Banąues d’affaires“ (np. Banąue de Paris et des Pays Bas), jakkolwiek straciło już część swego znaczenia, ma jednak podstawy życiowe. Przed wojną, poza bankami kolonjalnemi, z pośród których kilka miało przywilej emisyjny w kolonjach, na uwagę zasługiwały tylko dwa b. s. Jeden z nich, to Credit Mobilier Franęais, założony w r. 1902 na wzór upadłej w r. 1867 słynnej Societe Generale du Credit Mobilier. Bank ten, aczkolwiek nie dosięgną! nigdy poziomu swego poprzednika, uprawiał bardzo żywo finansowanie przemysłu, zwłaszcza nowych gałęzi i przedsiębiorstw. Drugim wielkim b. s., założonym przed wojną, była „Societe centrale des banąues de province“. Instytucja ta, założona w r. 1904, miała na celu reprezentację i obronę interesów banków prowincjonalnych na rynku paryskim. Akcjonarjuszami jej byli przeważnie bankierzy z prowincji. Po wojnie powstały dwa b. s. z udziałem skarbu i Banku Francuskiego: Credit National pour faciliter la reparation des dammages causes par la guer-re, założony w r. 1919, i Banąue Nationale Franęaise du Commerce Exterieur — również w r. 1919. Pozatem wymienić należy: Banąue Speciale de Credit pour foumis-seurs dc services publics, Banąue Franęaise d^Acceptation założony w r. 1929 przy udziale wielkich banków, dalej Banąue Co-tonniere, Banąue des Produits Alimen-taire & Coloniaux, Credit Sucrier i t. d.

5. Stany Zjednoczone A. P. W Stanach Zjednoczonych banki specjalne zaczęły powstawać dopiero po wojnie; miały one na celu przeważnie obronę interesów robotniczych i rzemieślniczych. Istniejące dawniej wielkie banki, których nazwy nasuwają przypuszczenie, że chodzi o b. s., np. Chemical Bank and Trust Co, Manufacturers Trust Co, załatwiają wszystkie operacje banków kredytu krótkoterminowego i za b. s. poczytywane być nie mogą. Pierwszym bankiem robotniczym był Mont Vernon Savings Bank, założony w Waszyngtonie w r. 1920, z kapitałem 1,6 mil jonów dolarów. W r. 1926 było na terenie Stanów Zjednoczonych 36 banków robotniczych. Kryzys powstrzymał dalszy ich rozwój, w r. 1931 było już tylko 11 banków. Większość akcyj znajduje się w rękach związków robotniczych. Najlepiej zorganizowane i prowadzone są banki, należące do związków w branży odzieżowej i metalurgicznej. Z b. s., należących do wielkich przedsiębiorstw i załatwiających prawie wyłącznie tranzak-cje z interesów tych przedsiębiorstw wynikające, należy wymienić „General Motors Acceptance Corporation", założoną w r. 1919, z kapitałem 50 mil jonów dolarów. Suma bilansowa (1935) wynosi 363 miljo-ny dolarów.

6. Polska. W Polsce specjalizacja banków nie mogła osiągnąć wysokiego stopnia rozwoju; przed wojną — wskutek niechęci rządów zaborczych, głównie rosyjskiego, po wojnie zaś lata inflacji nie sprzyjały rozwojowi czynnych interesów bankowych a tembardziej ich specjalizacji. Kilka insty-tucyj, powstałych w okresie inflacji i w kilku latach poinflacyjnych, jak np. Bank Leśny, Bank Towarowy etc., nie utrzymały się na powierzchni. Z większych instytu-cyj, mających charakter banków specjalnych, a założonych przed wojną, przetrwały inflację tylko dwa banki małopolskie: Bank Przemysłowy i Akcyjny Bank Związkowy. Pierwszy z nich sfinansował na terenie małopolskim cały szereg przedsiębiorstw w branży naftowej, górniczej, cementowej, cukrowej, chemicznej itd., drugi był w początkach swego istnienia centralą finansową spółdzielni. Akcyjny Bank Związkowy uległ przymusowej likwidacji w r. 1926, Polski Bank Przemysłowy zaś upadł w r. 1931. Za czasów okupacji niemieckiej, w r. 191Ć założony został w Warszawie przez Towarzystwo Kredytowe Ziemskie Bank Ziemiański z kapitałem 3 mil jonów rubli. Bank ten miał prawo wypuszczania obligacyj, zabezpieczonych na hipotekach ziemskich. Obligacje były wypuszczane na lat dziesięć, pożyczki zaś udzielane na lat pięć. Bank Ziemiański zajmował się jednocześnie wszelkiemi oporacjami banków kredytu krótkoterminowego, koncentrując jednakże u siebie klientelę raczej ziemian-