Magazyn6
0101

293

BANKI

wych, począł zaliczać je do pokrycia bankowego, emitowane zaś przez kasy pożyczkowe (t. zw. Darlehenkassen utworzone dla pokrywania potrzeb kredytu prywatnego) — bony kasowe do pokrycia kruszcowego. Stałe pogarszanie się sytuacji finansowej państwa spowodowało w 1916 r. wprowadzenie reglamentacji dewizowej, a w 1917 r. Bank Rzeszy objął kontrolę nad całkowitym obrotem pieniężnym z zagranicą.

W okresie tym zapas złota Banku stale wzrastał. Przejęcie od skarbu rezerw złota na wypadek wojny, oraz znaczna ofiarność ze strony społeczeństwa spowodowały mimo dużych wypłat w złocie na zakup zagranicą materjałów wojennych i żywności — zwiększenie rezerw złota z końcem 1914 r. do 2093 milj. Mk., a w listopadzie 1918 r. do najwyższego poziomu w historji Banku Rzeszy — 2 550 milj. Mk.

Okres od 1918 do 1923 r. był okresem zupełnego załamania się waluty niemieckiej. Bank Rzeszy, zmuszony do ciągłego powiększania emisji (już do 19x8 r. wzrosła 7-krotnie) na potrzeby państwa, stracił zupełnie panowanie nad walutą. Równocześnie silny odpływ złota spowodował spadek zapasu złota do 467 milj. Rra. z końcem r.

1923- .

Podjęta pod koniec 1923 r. akcja stabili żacyj na przeprowadzona była przy pomocy dwóch utworzonych wówczas instytucyj kredytowych: Rentenbanku, wyposażonego w przywilej emisji biletów, opiewających na „Rentenmark“ oraz Golddiskontobanku. Ostateczne ustabilizowanie waluty nastąpiło w 1924 r. przy pomocy oraz pod naciskiem zagranicy (plan Dawes’a). Bank Rzeszy powrócił do swej roli Centralnego Banku Biletowego. Dzięki pożyczce Dawes’a i przypływowi kredytów zagranicznych zapas złota począł szybko wzrastać.

Wydana 30. VIII. 1924 r. — wraz z nową ustawą monetarną, ustawą o prywatnych bankach biletowych oraz o likwidacji Rentenbanku ustawa bankowa zawierała zasadnicze zmiany, idące w dwóch kierunkach: X) uniezależnienia Banku Rzeszy od rządu przez zniesienie nad nim kontroli ze stiony państwa (kierownictwo polityki Banku uzyskało Reichsbankdirektorium już 26. V. 1922 r. na podstawie t. zw. ustawy o autonomji Banku), 2) wprowadzenia za-granicznycłi przedstawicieli do władz Banku. Silna ingerencja zagranicy utrzymała się do 1930 r., dopiero wówczas bowiem w związku z t. zw. planem Young’a nowela z 13. III. 1930 r. zniosła prawie zupełnie kontrolę zagranicy nad Bankiem. Wycofywanie w połowie 1930 r. kredytów zagranicznych, w związku z sukcesem przy wyborach do parlamentu partyj radykalnych, spowodowało ponowny odpływ złota z Banku Rzeszy. Mimo uzyskania zagranicą nowych kredytów, nie udało się Bankowi utrzymanie pokrycia na ustawowym poziomie 40%. W dniu 7. VII. 1931 r. zostały wprowadzone ograniczenia dewizowe.

Dalszy znaczny spadek rezerwy kruszcowe- walutowej w 1933 r. spowodował prawie całkowite zawieszenie obsługi długów zagranicznych; pod osłoną b. ostrych przepisów dewizowych mógł Bank Rzeszy nadal prowadzić liberalną działalność kredytową: na podstawie noweli z 27. X. 1933 r. rozszerzył Bank zakup papierów wartościowych, zaliczanych do pokrycia bankowego, a w związku z realizacją opracowanego przez rząd wielkiego programu robót publicznych (t. zw. Arbeitsbeschaffungs-program) przyjmuje do dyskonta t. zw. weksle pracy na sfinansowanie tych robót. Z biegiem czasu ilość tych weksli w portfelu Banku ogromnie wzrosła, dochodząc w lecie 1935 r. do ²/, jego wysokości.

Organem naczelnym Banku Rzeszy jest Reichsbankdirektorium, złożone z prezesa Banku i dyrektorów. Reichsbankdirektorium decyduje o polityce walutowej, dyskontowej i kredytowej Banku. Zarówno prezes, jak i członkowie Reichsbankdirektorium mianowani są przez prezydenta państwa, ci ostatni jednak — na wniosek prezesa. Zgodnie z zasadą przywództwa (Fiihrerprinzip) niema Rady Banku. Jako przedstawicielstwo akcjonarjuszów działa Walne Zebranie.

Bank Rzeszy jest właścicielem Golddiskontobanku i przeprowadza za jego pośrednictwem cały szereg funkcyj, nieobjętych jego własnym statutem.

Po przeprowadzeniu stabilizacji waluty w 1924 r. kapitał zakładowy w wysokości 180 milj. dawnych marek został przeliczony na 90 milj. RM. W 1925 r. podwyższono go do X22,8 milj. RM., a w I93x r.—do 150 milj. RM., podzielonych na 1 500 tys. imien. akcyj, wartości nominalnej 100 RM. Znajdujące się w obiegu bilety mają być conajmniej w 40% pokryte złotem i dewizami. Przepis ten jest jednak od 27. X. 1933 r. zawieszony.