49117

2

społeczne. Skrajny socjologizm pedagogiczny zalicza pedagogikę do nauk socjologicznych, wychowanie zaś traktuje jako metodyczne uspołecznianie dzieci i młodzieży. Do najwybitniejszych przedstawicieli tego kierunku należą E. Durkheim i F. Znaniecki.

DURKHEIM EMILE (1858-1917), socjolog i pedagog francuski. Od 1887 profesor uniwersytetu w Bordeaux (pierwszej we Francji katedry socjologii). Od 1902 profesor pedagogiki i socjologii Sorbony i innych uczelni.

Durkheim był twórcą francuskiej szkoły socjologicznej i przedstawicielem socjologizmu pedagogicznego. Uważał wychowanie za ogół wpływów skierowanych przez społeczeństwo na jednostki celem rozwinięcia takich cech, które są przez społeczeństwo pożądane. Główne prace: De la division du travail social (1893), Zasady metody socjologicznej (1895, wydanie polskie 1970), Education et socjologie (1922).

ZNANIECKI FLORIAN WITOLD (1882-1958), filozof i socjolog. Jeden z głównych przedstawicieli tzw, socjologii humanistycznej. W 1902 rozpoczął studia na UW, skąd w 1903 został relegowany za udział w studenckich protestach przeciwko ograniczaniu swobód akademickich. 1904-1909 przebywał poza krajem, w Szwajcarii, Francji, Algerii. Studiował filozofię i socjologię w Genewie, Zuiychu i Paryżu, stykając się tam m.in. z H. Bergsonem i E Durkheimem. W 1910 uzyskał stopień doktora na UJ.

W 1914 wyjechał do USA, 1917-1919 wykładał na uniwersytecie w Chicago. 1920-1939 profesor uniwersytetu w Poznaniu, 1940-1950 - University of Illinois w Urbana. 1953-1954 przewodniczący Amerykańskiego Towarzystwa Socjologicznego. Założyciel Instytutu Socjologicznego w Poznaniu (1921) oraz czasopisma Przegląd Socjologiczny (1930). Swój pogląd na świat Znaniecki określał mianem "kulturalizmu". Podkreślał, iż rzeczywistość składa się z wielu porządków, nie tylko fizyczno-przyrodniczego, ale i psychicznego, społecznego, idealnego. Sformułował zasadę tzw. współczynnika humanistycznego, która głosiła, że zjawiska społeczne należy traktować jako przedmiot

czyicliś czynności. Wymagał, by badacz spoglądał na penetrowaną przez siebie rzeczywistość oczami jej uczestników, a nie z jakiegoś absolutnego punktu widzenia.

Stworzył i jako pierwszy zastosował w socjologii metodę dokumentów osobistych (gromadzenie danych o żydu społecznym zawartych w autobiografiach, pamiętnikach, listach itp.). Interesował się przyczynami upadku cywilizacji zachodniej.

Niektóre prace: Zagadnienia wartości w filozofii (1910), Chłop polski w Europie i Ameryce (wspólnie z W.I. Thomasem. Tom 1-5 1918-1920, wydanie polskie 1976), Rzeczywistość kulturowa (1919, wydanie polskie 1991), Upadek cywilizacji zachodniej. Szkice z pogranicza filozofii kultury i socjologii (1921), Wstęp do socjologii (1922), Socjologia wychowania (tom 1-2 1928-1930), Miasto w świadomości jego obywateli (1931), Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości (1935), Społeczne role uczonych (1940, wydanie polskie w wyborze 1984), Nauki o kulturze. Narodziny i rozwój (1952, wydanie polskie 1971), Współczesne narody (1952, wydanie polskie 1990).

3)    TEORII- KONWERGENCJI (DWÓCH CZYNNIKÓW), zmierzającą do usunięcia krańcowości z poglądów naturalistycznych i socjologicznych oraz opierającą działalność pedagogiczną zarówno na oddziaływaniu środowiska społecznego, jak i wrodzonych zadatkach jednostki.

4)    PEDAGOGIKĘ KULTURY - kierunek, który opiera proces wychowawczy na przeżywaniu i przyswajaniu przez jednostkę wartości kulturowych stworzonych przez cywilizację.

Przy formułowaniu dyrektyw wychowawczych pedagogika korzysta z dorobku wielu nauk, m.in.: filozofii, psychologii, socjologii, etyki, biologii, antropologii, informatyki, ekonomii. Pedagogika wyodrębniła szereg dyscyplin pedagogicznych: pedagogikę ogólną, teorię wychowania, dydaktykę, pedagogikę specjalną, pedagogikę społeczną, andragogikę,