Magazyn6
9301

285

BANKI

dewizy — bez uciekania się do ochrony reglamentacj. dewizowej.

Od sierpnia r. 1932 nastąpiło na rynku walutowym uspokojenie, a proces wycofywania lokat zagranicznych uległ zahamowaniu. Rok 1934 zaznaczył się zupełnym prawie zanikiem tezauryzacji monet zło-tjch, a w Banku Polskim — niewielkiemi tylko zmianami w stanie rezerw kruszcowe dewizowych. Natomiast w r. 1935 sytuacja walutowa układała się mniej korzystnie; w związku z trudnościami walutowani niektórych państw wzmogła się znów tezaury-zacja monet złotych, a wobec gorszego, zwłaszcza w drugiem półroczu, kształtowania się bilansu handlowego oraz zamrożenia części polskich należności zagranicą, dopływ dewiz do Banku zmniejszył się pokaźnie. Ogółem w ciągu r. 1935 zapas złota skurczył się o 59 milj. zł. do 444 milj. zł.

Po załamaniu kursu funta angielskiego i przeprowadzonej w r. 1933 zmianie statutu, wyłączającej dewizy z zapasu pokrycia kruszcowego, Bank likwidował stopniowo zapas dewiz, doprowadzając go w r. 1934 do poziomu około 30 milj. zł., t. j. rozmiarów potrzebnych do dokonywania bieżących rozrachunków na rynkach zagranicznych. Od początku swego istnienia Bank stał się w kraju najważniejszem źródłem kredytu krótkoterminowego. W r. 1924 udzielone przez Bank kredyty stanowiły połowę ogólnej sumy krótkoterminowych kredytów, zaciągniętych przez polskie życie gospodarcze w instytucjach finansowych. Udział dyskonta i pożyczek zastawowych Banku Polskiego w ogólnej sumie krótkoterminowych kredytów bankowych malał w okresie dobrej konjunktury i w r. 1929 wynosił około 25%; poczynając od r. 1931 zwiększał się i pod koniec r. 1933 osiągnął 43%, a w następnych dwóch latach utrzymywał się na poziomie 37--39%.

Działalność kredytowa Banku, mająca na celu możliwie najpełniejsze zaspokojenie gospodarczo uzasadnionych potrzeb rynku, musiała zawsze liczyć się ze stanem rezerw kruszcowo-dewizowych. To też po szybkim wzroście akcji kredytowej Banku w pierwszym roku istnienia, gdy portfel wekslowy, wynoszący 28 kwietnia 1924 r. iii milj. zł., powiększył się do końca roku do 257 milj. zł., nastąpiło zahamowanie tej działalności, trwające do drugiej połowy r. 1926. W następnych latach kredyty silnie wzrastają: w końcu r. 1929 portfel wekslowy i stan pożyczek zastawowych stanowiły łącznie 781 milj. zł. W pierwszem półroczu 1930 r., w związku z kurczeniem się obrotów, nastąpił spadek sumy wykorzystanych kredytów, a w drugiem półroczu Bank — ze względu na poważny odpływ dewiz — zmuszony był, poza podwyższeniem stopy dyskontowej do 7^l/i%> zastosować ostrzejszą selekcję materjału wekslowego i ograniczenie dopuszczalnego terminu dyskontowanych weksli do 75 dni (poza wekslami rolników, dyskontowanemi z terminami do 6 miesięcy). W 1932 r., dzięki poprawie sjtuacji walutowej, tendencje restrykcyjne stopniowo łagodzono, a w ciągu r. 1933 suma wykorzystanych kredytów wzrosła o 100 milj zł. zgórą, m. in. w związku ze wznowieniem dyskonta biletów skarbowych, wypuszczonych po przeszło sześcioletniej przerwie. W końcu r. 1935 portfel wekslowy wynosił 689 milj. zł., stan pożyczek zastawowych — 109 milj. zł. i suma zdyskontowanych biletów skarbowych 68 milj. zł., razem 866 milj. zł.

W miarę stabilizowania się stosunków gospodarczych i organizowania się aparatu kredytowego, powiększał się stale udział instytucyj finansowych, jako bezpośrednich klientów czyli podawców Banku. Podczas gdy na początku działalności Banku na instytucje finansowe przypadała około połowa kredytów dyskontowych — w końcu r. 1935 udział ich wynosił 83%. Poważnym zmianom uległ również podział portfelu Banku według płatników weksli (akceptantów bądź wystawców); udział rolnictwa w portfelu wekslowym Banku rósł prawie nieustannie i w końcu r. 1935 wynosił 45,5%, podczas gdy udział handlu zmniejszył się Jo 18%, a górnictwa, przemysłu i rzemiosła — do 16,4%.

Stopa dyskontowa, wj nosząca w chwili powstania Banku 12% (dla pożyczek zastawowych — 16%), była, w zrozumieniu przez Bank wagi dla życia gospodarczego kosztów kredytu, wielokrotnie obniżana. Tendencja ta uległa w ciągu 12 lat tylko 3-krotnie załamaniom w okresach silniejszego odpływu dewiz lub gwałtowniejszego nacisku kredytowego, mianowicie w sierpniu 1925 r. Bank podniósł stopę z 10% do 12%, w kwietniu 1929 r. z 8% do 9%, w październiku 1930 r. z 6¹/_s% do 7*/*%: w październiku 1933 r. obniżył Bank stopę