Magazyn6
4601

338

BANKI

(reszta pożyczki, mieszcząca się w granicach od 50 do 80% wartości nieruchomości).

W działalności swej Bank zwrócił uwagę głównie na finansowanie inwestycyj samorządowych i budownictwa mieszkaniowego. Mając bardzo rozległe zadania i wyposażony w odpowiednie środki, Bank wysunął się na czoło instytucyj kredytu długoterminowego w Polsce.

Stan emisji B. G. K. w listach zastawnych i obligacjach wynosił w końcu 1925 r. 165 milj. zł.; w końcu 1932 r. wynosił już 837,8 milj. zł., poczem się obniżał i w końcu 1934 r. doszedł do kwoty 806,9 milj. zł.

c)    Państh owy Bank Rolny, założony w roku 1919, jest instytucją państwową. Obecny ustrój Banku oparty jest na ustawie z dn. 10. VI. 1921 r. w brzmieniu, usta-lonem obwieszczeniem Ministra Skarbu z dn. 26. XI. 1932 r. Kapitał zakładowy Banku, w całości wniesiony przez Skarb Państwa, wynosił do końca 1934 roku T30 milj. zł., poczem w r. 1935 został obniżony do 100 milj. zł. Władzami Banku są: 1) Prezes Banku, 2) Rada Nadzorcza i 3) Dyrekcja. Zadanie Banku polega na finansowaniu przebudowy ustroju rolnego drogą udzielania pożyczek na cele parcelacji, komasacji gruntów oraz na wszelkie inwestycje i meljoracje rolne. Nastąpił przytem podział zakresu działania między Państwowym Bankiem Rolnym a Bankiem Gospodarstwa Krajowego: Bank Rolny finansuje głównie średnie i drobne warsztaty rolne, podczas gdy B. G. K. udziela pożyczek na hipotekę większych majątków ziemskich. Bank Rolny stał się centralą finansową państwowej akcji reformy rolnej. Bank ma również charakter banku mieszanego, jednak na czoło jego zadań wysunął się długoterminowy kredyt emisyjny. Na zasadzie udzielonych pożyczek Bank emituje dwojakiego rodzaju papiery: listy zastawne i obligacje meljoracyjne. Stan emisji listów zastawnych i oblicacyj meljoracyj-nych Państwowego Banku Rolnego wynosił w końcu 1934 roku 284,2 milj. zł.

d)    Towarzystwa kredytowe. Przed wojną towarzystwa kredytowe miejskie i zieim skie odgrywały, _u ak wspomnieliśmy, na terenie Polski główną rolę w dziedzinie rozwijania kredytu długoterminowego. Po wojnie rola ich znacznie zmalała, ale liczba ich wyrosła. Przybyły dwa towarzystwa miejskie (we Lwowie i Poznaniu) oraz jedno przemysłowe (Towarzystwo Kredytowe Przemysłu Polskiego), powiększając tern samem bogactwo norm w tej dziedzinie organizacji kredytu. Wobec upadku prywatnego ruchu budowlanego straciły na znaczeniu miejskie towarzystwa kiedytowe, zwłaszcza w mniejszych ośrodkach. Kryzys rolniczy, który wybuchł w r. 1929, podkopał mocno towarzystwa ziemskie. Po wojnie zmieniły się — niewątpliwie w związku z przeobrażeniami politycz-nemi — metody finansowania i wymogi \ynków kapitałowych. Towarzystwa kredytowe nie przystosowały się jeszcze do zmienionej sytuacji. Dotychczas statuty tych towarzystw stanowią konglomerat przepisów, przeważnie przestarzałych.

Ustawa z dnia 30. VII. 1921 r. udzieliła Radzie Ministrów pełnomocnictwa do zatwierdzenia zmian statutów instytucyj kredytowych, zatwierdzonych w drodze ustawodawczej przez b. władze zaborcze. Rozporządzenie Prezydenta R. P. z dn. 17. ITT. 1928 r. przelało te pełnomocnictwa na Ministra Skarbu, który odtąd zatwierdza statuty i zmiany ich w porozumieniu z Min. Sprawiedliwości. Rozporządzenie to stanowi zarazem pierwsze normy, unifikujące podstawy ustrojowe towarzystw kredytowych. Ustala ono mianowicie, jakie przepisy we wszystkich statutach muszą być zgodce, jakie przepisy prawa bankowego odnoszą się do towarzystw kredytowych i przepisuje, że statuty muszą być uzgodnione z temi postanowieniami do końca grudnia 1928 r. W tym czasie, t. j. w latach 1921—1928, statuty towarzystw uległy mniejszym lub większym przeobrażeniom. Od roku 1928 zaś dokonuje sie ponadto jeszcze uzgadnianie statutów z przepisami prawa bankowego.

Jednozgodne według tego rozporządzenia muszą być przepisy następujące: 1! członkami towarzystwa są właściciele nieruchomości, którzy nabywają prawa i obowiąz.ki członków z chwilą zaciągnięcia pożyczki w towarzystwie, oraz nabywcy nieruchomości, obciążonych pożyczkami towarzystwa z chwilą nabycia tych nieruchomości, 2) wypłata procentów od listów zastawnych i należności za wylosowane li ^;ty zastawne zabezpieczona jest hipoteką nieruchomośri, całym majątkiem towarzystwa oraz określoną w statucie dodatkową odpowiedzialnością członków.