Magazyn6001

EKSPEDYCYJNA UMOWA

się S t a u b (op. c. § 407 uw, 24) opierając się na orzecznictwie, które stwierdza, iż za miejsce wykonania umowy nie można uważać miejsca docelowego przesyłki, nawet, jeżeli w niem ekspedytor posiada swój oddział (S. R. 38, 194). Ze swej strony Staub (op. c. ibidem) uważa, iż miejscem wykonania umowy w stosunku do ekspedytora może być jedynie miejsce, w którem on zawarł umowę o przewóz z przewoźnikiem, a więc miejsce, w którem on rzeczy otrzymał i wysłał. Powyższe rozstrzygnięcie opiera się na orzecznictwie (S. R. 38, 195) oraz na poglądach doktryny niemieckiej (Goldman n, S.: Kommentar zum H. G. B. Berlin. 1906. § 407 uw. 15). Analizując te poglądy na tle prawa polskiego, prof. Namitkiewicz (op. c. art. 598 uw. 9) krytykuje rozwiązanie podane przez Stauba, uważając, iż pogląd jego jest o tyle ryzykowny, że znane są przypadki, gdy ekspedytor wogóle nie zawarł umowy o przewóz wobec odwołania zlecenia lub wykonania przewozu przez siebie samego. Ze zdaniem prof. Namitkiewicza zgodzić się musimy, ze względu na logiczną argumentację jego uzasadnienia, idąc jednak dalej w celu ustalenia na tle polskiego prawa handlowego miejsca wykonania umowy ekspedycyjnej, dojdziemy do wniosku, iż w oparciu się na całokształcie przepisów prawa handlowego jedynem objektywnem umiejscowieniem wykonania umowy ekspedycyjnej, niezależ-nem od okoliczności ubocznych, od odwołania zlecenia, wykonania ekspedycji w drodze samoumowy i t. p., może być uznane jedynie miejsce, w którem ekspedytor posiada swe przedsiębiorstwo. W osobie bowiem ekspedytora zostaje zawsze zcentralizowana sama umowa ekspedycyjna, z nim też liczy się nadawca, zwracając się do wybranego przez siebie ekspedytora. Zarówno więc z punktu widzenia praw nadawcy, jak i ekspedytora jedynem słusznem miejscem wydaje się wyłącznie podane przez nas wyżej.

IV. Podstawowe zasady umowy ekspedycyjnej.

1. Stosunek ekspedytora do nadawcy i innych osób. Umowa ekspedycyjna, jako zobowiązanie obustronnie wiążące, reguluje w zasadzie stosunek ekspedytora do nadawcy. Ze względu na prywatno-prawny charakter stosunku tych osób oraz wobec dyspozytywności przepisów księgi drugiej

Kodeksu Handlowego dojść należy do wniosku, iż umowa ta może sprecyzować w sposób dokładny i szczegółowy wzajemne uprawnienia i obowiązki kontrahentów na zasadach, przez nich powziętych. W braku dopiero bliższego unormowania stosunku przez umowę występować na plan bliższy będą przepisy prawa handlowego. Podstawowe jednak zasady stosunku istnieć muszą bezwzględnie, jako wypływające z istoty instytucji ekspedycji. Dotyczy to przedmiotu i zakresu przedsiębiorstwa ekspedytora (zob. wyżej) oraz zasady, iż umowa regulować może jedynie i wyłącznie stosunek ekspedytora do nadawcy, nie zaś do innych osób.

Ekspedytor z istoty stosunku umownego jest osobą zaufania swego nadawcy (W. S. H. R. 14, 400), stąd ciążą na nim specjalnego rodzaju obowiązki, a mianowicie: 1) musi on wypełnić przyjęte na siebie zobowiązanie, bez względu na okoliczności uboczne, mogące stać na przeszkodzie (art. 598), 2) przy wykonaniu musi dołożyć należytej staranności przy wyborze dalszych i zastępczych ekspedytorów, przewoźników i przedsiębiorców przewozu morskiego (art. 602), 3) dalej ciąży na nim — jako na

osobie zaufania nadawcy — obowiązek podejmowania kroków, potrzebnych do uzyskania zwrotu niesłusznie pobranych kwot z tytułu przewoźnego, cła, podatku od ładunków i innych należności, związanych z dokonaniem przesyłki (art. 603), 4) ekspe

dytor musi wykonać zleconą czynność, mając stale interes nadawcy na uwadze, oraz 5) musi stale działać w granicach limitów, przez nadawcę określonych, i stosować się do jego wskazówek i t. p. Rozwinięcie powyższych uprawnień oraz ich analiza pozwoli nam odtworzyć całokształt stosunku, istniejącego między ekspedytorem a nadawcą.

Wypełnienie przyjętych na siebie umową ekspedycyjną obowiązków przejawia się w najogólniejszej formie w obowiązku przesłania towaru; ten jednak obowiązek w istocie swej nie jest jednolity, lecz składa się z szeregu obowiązków ubocznych: ekspedytor winien towar przyjąć i odebrać w sposób właściwy dla rodzaju towaru i przesyłki wraz ze zbadaniem, zliczeniem lub znaczeniem towaru (W. S. H. R. 20, 232); winien go odpowiednio przechować i zabezpieczyć ze starannością sumiennego kupca (S. R. 119, 40); winien starać się o należyte jego