Magazyn6401

40

EKSPEDYCYJNA UMOWA

wiera umowę przewozu względnie ekspedycji z dalszemi osobami, któremi będą: przewoźnik, przedsiębiorca przewozu morskiego, czasem przedsiębiorca ładunkowy lub składowy, wzgl. dalszy ekspedytor. Wobec osób powyższych, występując we własnem imieniu, ekspedytor zajmuje rolę nadawcy rzeczy, stąd zaś płynie szereg uprawnień oraz obowiązków ekspedytora wobec tych osób, jako wynikających z bezpośredniości stosunków umownych. Oprócz jednak tego podstawowego momentu, zmierzającego do wypełnienia polecenia przesłania przez ekspedytora rzeczy zleconej, posiada on nadto jeszcze szereg dalszych obowiązków, podpadających pod ogólne pojęcie, przez nas analizowane; będą to wszelkie czynności wtórne, związane z prawidłowem wykonaniem zlecenia ekspedycji. A więc, na ekspedytorze ciąży obowiązek należytego wyboru drogi transportu (S. R. w Jur. Woch. 1897, 388¹¹¹), któryby odpowiadał zarówno warunkom zlecenia, jak i charakterowi oraz właściwości rzeczy; to samo odnosić się będzie również i do wyboru środków komunikacyjnych. Na nim ciążyć musi troska

0    odpowiednie do rodzaju transportu oraz charakteru towaru opakowanie (np. przedmioty kruche, łamliwe, wybuchowe i t. p.), oraz o dopilnowanie załadowania odpowiedniego do właściwości towaru, względnie jego wyładowania (Staub: op. c. § 407 uw. 7). Ze względu na wyraźne przepisy umowy przewozowej, nakładającej szereg obowiązków na nadawcę, z kolei na ekspedytorze ciążyć musi obowiązek wystarania się i dostarczenia przedsiębiorcy przewozowemu wszelkich papierów i dokumentów, które z mocy przepisów prawnych towarzyszyć muszą przesyłce (t. zw. „Begleit-papiere"), jak dokumenty stwierdzające dokonanie odprawy celnej (S. R. w Jur. Woch. 1902, 29**), zaświadczenia o zadeklarowaniu zawartości przesyłek cennych (S. R. 28, 140), zaświadczenia o uiszczeniu ■wszelkich opłat (podatków) państwowych

1    samorządowych, o dopełnieniu wymaganych badań towaru pod względem sanitarnym lub policyjnym i t. p. (art. 616).

Następnym zasadniczym momentem wykonania umowy przez ekspedytora jest wybór z jego strony odpowiedniego przewoźnika (lub innych, uprzednio wyliczonych osób). Niedopełnienie należyte powyższego obowiązku powoduje z kolei obowiązek ze strony ekspedytora odszkodowania swego mocodawcy (A 11 e r h a n d: op. c. art. 600 uw. 6), wobec istnienia „culpa in eligendo".

Wykonanie umowy ekspedycyjnej z zasady musi być dokonane w granicach, określonych umową między nadawcą a ekspedytorem. Bez względu na to, czy umowa ta zawarta jest w formie pisemnej, czy też nie, czy warunki jej są dokładnie w treści sprecyzowane, czy jedynie opierają się na domniemanej woli stron (zwyczaje lokalne, stały sposób działania między temi stronami i t. p.), pamiętać należy, iż ekspedytor w wykonaniu umowy stosować się musi do wskazówek i limitów (A 11 e r h a n d: op. c. art. 600 uw. 7), wyznaczonych przez jego nadawcę, który jest rzeczywistym „dominus negotii".

3. Odpowiedzialność ekspedytora. Przedstawiony wyżej zakres działalności ekspedytora w związku z istotą tej działalności, jako zlecenia, zezwalają na ustalenie px)d-staw oraz granic odpowiedzialności ekspedytora z tytułu niedokonania lub wadliwego dokonania zleconych mu czynności. Przy dalszej jednak analizie piamiętać stale należy, iż ekspedytor z zasady i jedynie odpowiedzialny jest w związku z wykonaniem umowy ekspedycyjnej wobec swego bezpośredniego mocodawcy, a jedynie w przypadkach szczególnych może być wyjątkowo odpowiedzialny wobec osoby odbiorcy. Jeśli natomiast idzie o rodzaj odpowiedzialności ekspedytora, to wyodrębnić musimy następujące jej typy: 1) odpowiedzialność za czyny własne, związane z wykonaniem umowy, 2) odpowiedzialność za osoby zatrudnione i 3) odpowiedzialność za osoby trzecie, któremi ekspedytor posługuje się w wykonaniu umowy.

Jeśli chodzi o odpowiedzialność ekspedytora wobec nadawcy za czyny własne, z wykonaniem umowy związane, to orzede-wszystkiem odpowiedzialny jest on za niedokonanie lub wadliwe dokonanie wszelkich czynności, wynikających z umownego przyjęcia na siebie przez ekspedytora wobec nadawcy obowiązku. Będzie tu więc grał rolę moment czysto obligacyjny, którego niedopełnienie rodzić musi odpowiedzialność: tam wszędzie, gdzie ekspedytor zobowiązał się wykonać czynności pomocnicze w stosunku do przewozu, jak dostarczenie papierów, towarzyszących towarom, obowiązek wysyłki pośpiesznej, ubezpieczenia i t. p„ wadliwość wykonania rodzić będzie z zasady obowiązek ekspedytora wynagrodzenia