Magazyn6301

EKSPEDYCYJNA UMOWA

dowej, zawarte w art. 630 i in. K. H. względnie art. 523 i nast. K. Z.). Wobec powyższego dojść należy do wniosku, że w stosunku do przedsiębiorcy ładunkowego lub składowego ekspedytor uprawniony jest do występowania jako „dominus negotii", w szczególności zaś posiada legitymację do domagania się pokrycia wszelkich szkód i strat, ze stosunku do powyższych osób wynikających. Jak już uprzednio podkreśliliśmy, w wykonaniu zleconej czynności ekspedytor posługiwać się może innymi ekspedytorami. O ile mamy wtedy do czynienia z ekspedytorem dalszym, stosunek do niego uregulowany będzie dalszą, nową umową ekspedycyjną, którą z dalszym ekspedytorem zawiera ekspedytor pierwotny, występując wobec niego jako „dominus negotii“ we własnem imieniu. Jeżeli zaś ekspedytor posiłkuje się ekspedytorem zastępczym, stosunek ten w istocie swej jest jedynie substytucją głównej umowy ekspedycyjnej, a więc podpada pod przepisy prawa powszechnego o zleceniu (art. 498 i n. K. Z.), w szczególności art. 503 i 504 K. Z.

Zastanowić się należy jeszcze nad charakterem stosunku między ekspedytorem a odbiorcą przedmiotu ekspedycji (adresatem). Z zasady między temi dwiema osobami nie istnieje żaden stosunek umowny, mogący powodować skutki prawne. Dla ekspedytora odbiorca jest osobą trzecią, której ma on jedynie dostarczyć towar, zgodnie z umową, zawartą z nadawcą. Stąd też odwrotnie, adresat nie ma żadnej legitymacji prawnej do występowania przeciwko ekspedytorowi z powodu wykonania wadliwego lub niewykonania umowy ekspedycyjnej (S. R. 43, 167; S. N. C. I. 342/23 z 26. IV. 1924), a ekspedytor ze swej strony również nie jest legitymowany do postępowania przeciwko adresatowi o zwrot wydatków, kosztów i t. p., związanych z dokonaniem ekspedycji (W. S. H. R. 12, 379; 13, 322. A. C. 967). Powyższe istnieć może jedynie w przypadku wyjątkowym, gdy towar został wydany adresatowi z zastrzeżeniem i gdy ten ostatni przy odbiorze towaru wyraźnie do pokrycia kosztów się zobowiązał wobec ekspedytora (S. R. 101, 321). Zachodzi to z zasady przy t. zw. winkularji. W przypadku jednak, gdy nadawca odstąpił swe prawa, ze stosunku ekspedycyjnego płynące, odbiorcy, ten ostatni uprawniony będzie do występowania przeciwko ekspedytorowi z roszczeniem, wynikającem z wykonania ekspedycji (S. R. 105, 303; 43, 167), z drugiej zaś strony ekspedytor będzie mógł przeciwko takiemu odbiorcy wysuwać wszelkie zarzuty oraz roszczenia, jakieby miał przeciwko swemu nadawcy. Podobne uprawnienia istnieć będą również w przypadku, gdy nadawca podaje siebie jako odbiorcę w zleceniu ekspedycyjnem (S. R 103, 30).

2. Wykonanie umowy ekspedycyjnej. Zawarcie między ekspedytorem a nadawcą umowy ekspedycyjnej za podstawę gospodarczą mieć może z zasady dążenie nadawcy do zwolnienia się z licznych i często skomplikowanych czynności, z przesyłką i przewozem towaru związanych, oraz przerzucenia ich na osobę ekspedytora, który zawodowo zajmuje się dokonywaniem tych czynności. Często również z powyższem łączy się jeszcze konieczność dokonania takich czynności, które wymagają znajomości prawa obrotu w sposób szczególny, wyższy, niż spotkać się z nią można w przeciętnych stosunkach obrotu; w tych ostatnich przypadkach nieodzowna jest pomoc ekspedytora.

Ustawowa definicja instytucji omawianej w ogólnym zarysie podaje zakres wykonania umowy ekspedycyjnej (art. 598), należy jednak sprecyzować, na czem polega „podjęcie się przez ekspedytora przesłania rzeczy w imieniu własnem, lecz na cudzy ra-chunek“. Najszersza wykładnia pozwala nam ustalić, iż polega ono na dokonaniu w imieniu własnem ekspedytora, lecz na rachunek nadawcy, wszelkich czynności, zmierzających do przesłania rzeczy. Innemi słowy, obejmuje całokształt działalności przygotowawczej i posiłkowej, związanej z przewozem, z wyłączeniem jednak samego przewozu. Zarówno doktryna prawa handlowego, jak i orzecznictwo sądowe dążyło do sprecyzowania powyższego, tak, iż w obecnym stanie możemy podkreślić szereg cech, charakterystycznych dla pojęcia wykonania umowy ekspedycyjnej.

Na plan pierwszy wysuwa się zawarcie przez ekspedytora w imieniu własnem, lecz na rachunek nadawcy dalszej umowy, będącej bezpośrednim wynikiem zawarcia samej umowy ekspedycyjnej. Z zasady więc, dążąc do zrealizowania zamierzeń nadawcy, t. j. przesłania rzeczy, ekspedytor za-