Magazyn6801

34

EKSPEDYCYJNA UMOWA

tora przepisów prawa handlowego. Ustawa nadaje ekspedytorowi z mocy samego prawa jedynie przymiot kupca nierejestrowego. Aby uznać ekspedytora za kupca rejestrowego, a co za tem idzie, aby udzielić mu wszelkich uprawnień oraz obciążyć go obowiązkami, z tego tytułu plynącemi, muszą w osobie jego zaistnieć odpowiednie warunki, przez prawo handlowe dla tego typu kupca zawarowane, a więc musi on prowadzić przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze. Stąd też w zależności od rozmiaru prowadzonego przez ekspedytora przedsiębiorstwa będziemy uważać go bądź za kupca rejestrowego, bądź też nierejestrowego, co często powodować może poważne skutki w stosunkach obrotu handlowego, w szczególności na płaszczyźnie procesowej.

Drugą osobą, biorącą udział w umowie ekspedycyjnej, jest t. z w. nadawca, a więc osoba, która ekspedytorowi zleca i powierza rzeczy do wykonania przesyłki. Wobec całkowitego milczenia ustawy handlowej z jednej strony i wobec możności pośredniego wysuwania wniosków przez analogję z instytucją komisu— z drugiej, możemy stwierdzić z całą stanowczością, iż nadawca rzeczy przy ekspedycji, podobnie jak komitent, może nie być wogóle kupcem w znaczeniu, przyj ętem przez prawo handlowe. Bez względu jednak na istnienie przymiotu kupieckiego w osobie nadawcy stosunki jego z ekspedytorem regulowane zawsze będą przez przepisy prawa handlowego o ekspedycji, wobec wyraźnego brzmienia art. 499 K. H. Z drugiej jednak strony, gdy nadawca posiada przymiot kupca, stosować będziemy do niego przepisy szczególne, dla handlujących zastrzeżone.

Zwrócić nadto należy uwagę, iż oprócz powyższych osób w wykonaniu umowy ekspedycyjnej występować mogą jeszcze inne, jako to: przewoźnik, odbiorca, ekspedytor dalszy i ekspedytor pośredni. Osoby te jednak z zasady nie są kontrahentami pierwiastkowej umowy ekspedycyjnej, którą zawiera tylko i wyłącznie nadawca z ekspedytorem. Stąd też tylko między temi dwiema osobami istnieć może związek prawny, na umowie ekspedycyjnej oparty, pozostałe zaś osoby związane są z ekspedytorem na innych podstawach prawnych. Stosunek ekspedytora do przewoźnika, będący w swej istocie wykonaniem umowy ekspedycyjnej, reguluje umowa o przewóz, stosunek zaś do odbiorcy towaru (w przypadku, gdy ekspedytor podejmuje się wobec nadawcy dostarczenia rzeczy od przewoźnika do odbiorcy), aczkolwiek uregulowany umową ekspedycyjną, nie powoduje w żadnym przypadku bezpośredniego uznania odbiorcy za kontrahenta umowy ekspedycyjnej. Kontrahentem pozostaje nadal nadawca, a jedynie w przypadku odstąpienia przez tego ostatniego swych uprawnień odbiorcy, może odbiorca — prawem wtórnem — występować wobec ekspedytora, jako uprawniony kontrahent umowy. Co do osoby dalszego ekspedytora, to jest to ekspedytor, z którym ekspedytor główny zawiera umowę o przesłanie rzeczy w określony sposób i na określonej trasie, w ten sam sposób, w jaki sam zawarł umowę z nadawcą; stąd też ekspedytor główny wobec ekspedytora dalszego zajmuje stanowisko nadawcy nowej umowy ekspedycyjnej. Tą też umową wyłącznie regulowane są stosunki między temi osobami, a w umowie pierwiastkowej osoba ekspedytora dalszego wogóle się nie ujawnia. Natomiast ekspedytor zastępczy jest to osoba, którą się ekspedytor główny posiłkuje przy wykonaniu powierzonego sobie zlecenia w ramach pierwiastkowej umowy. Stąd ekspedytor zastępczy, działając nie prawem własnem, lecz jedynie prawem ekspedytora głównego, nie może wobec tego ostatniego oraz wobec nadawcy występować jako pełnomocny kontrahent.

Prawo handlowe w szeregu norm, regulujących zagadnienie umowy ekspedycyjnej, nie wypowiada się wogóle co do warunków szczególnych, jakim odpowiadać winny osoby, w umowie tej biorące udział. Stąd słuszne jest wysnucie przez doktrynę polską wniosku, iż zarówno ekspedytor, jak i jego kontrahent może być kupcem niere-jestrowym lub rejestrowym; jeżeli zaś idzie o tego ostatniego, równie dobrze może być kupcem jednoosobowym, jako też spółką handlową w dowolnej postaci. Traktując zaś zagadnienie na płaszczyźnie najszerszej, pod pojęcie kontrahentów umowy ekspedycyjnej podciągnąć możemy także spółdzielnie oraz osoby prawne prawa handlowego, nie będące spółką (art. 74 K. H.).

III. Form? i treść umowy ekspedycyjnej.

Podobnie, jak i w innych stosunkach zobowiązaniowych, będących wykładnikami obrotu handlowego, polskie prawo handlowe, regulując instytucję umowy ekspedycyjnej, na plan pierwszy wysuwa zasadę szybkości