Magazyn6201

38

EKSPEDYCYJNA UMOWA

lerhand: op. c. art. 603 uw. 4), legitymacja zaś ekspedytora do występowania o zwrot tych wszystkich należności wynika bezspornie z samej istoty umowy ekspedycyjnej, z mocy której wobec przewoźników i t. p. występuje ekspedytor jako samodzielny kontrahent, działający w swojem imieniu. Zwrócić jednak należy uwagę, iż — jak słusznie podkreślił Namitkie-w i c z (op. c. art. 603 uw. 2) — na ekspedytora ustawa nakłada w danym przypadku obowiązek staranności plus quam in suis rebus, w swoich bowiem sprawach może on wystąpić, ale nie musi, zaś działając jako ekspedytor — musi występować. Nastręcza się następnie kwest ja, czy tak kategorycznie sprecyzowany obowiązek istnieć musi także i wtedy, gdy wystąpienie o zwrot należności związane jest z wyłożeniem przez ekspedytora specjalnych wydatków. Pogląd na powyższe w doktrynie polskiej nie jest jednolity. O ile Namitkiewicz (op. c. art. 603 uw. 1) uważa, iż ekspedytor winien ponieść dla nadawcy powyższe koszty, gdyż takie stanowisko zgodne będzie z jego szczególnym obowiązkiem wzmożonej staranności, o tyle na przeciwnem stanowisku stoi A11 e r h a n d (op. c. art. 603 uw. 3) oraz Dziurzyński (op. c. art. 603 uw. 2), którzy uważają, iż ekspedytor po myśli art. 509 K. Z. winien żądać od nadawcy potrzebnej zaliczki. W związku z powyższem zwrócić musimy uwagę, iż ustawa handlowa nie nakłada na ekspedytora obowiązku sądowego lub administracyjnego występowania w drodze procesu o zwrot należności, lecz jedynie obowiązek podejmowania odpowiednich kroków, zmierzających do rewindykacji nadpłat i t. p.; przez ten ostatni zaś obowiązek rozumieć należy jedynie reklamowanie i zastrzeżenie u przewoźnika i t. p. osób prawa o rewindykację w odpowiednim terminie i zgodnie z przepisaną dla tego rodzaju czynności formą, nie zaś samo występowanie na drogę sporu (A 11 e r h a n d, op. c. art. 603 uw. 1 — przeciwnie Dziurzyński: op. c. art. 603 uw. 2); w tym więc przypadku wydaje się słuszne i zgodne z zasadą wzmożonej staranności, by w sprawach, wymagających szybkości działania, a od których uzależnione jest utrzymanie i zawaro-wanie praw nadawcy, uznać, iż ekspedytor winien wyłożyć koszty, związane z reklamacją i podjęciem kroków, zabezpieczających prawa nadawcy, co pośrednio znajduje swe uzasadnienie również w przepisie art. 608, dającym ekspedytorowi ustawowe prawo zastawu również z tytułu wyłożonych przezeń kosztów. Natomiast, o ile — w zależności od okoliczności tranzakcji lub wyraźnej umowy z nadawcą — ekspedytor ma również obowiązek sądowego lub administracyjnego dochodzenia zwrotu nadpłat i t. p., dojść należy do wniosku, iż ekspedytor, do powyższego zobowiązany, winien uprzednio żądać od nadawcy złożenia potrzebnej kwoty na koszta procesu, a dopiero, gdy nadawca kwoty tej nie nadesłał, ekspedytor zwolniony jest zarówno od zaliczkowego jej wyłożenia, jak i występowania na drodze spornej.

Stosunki prawne, których osobą centralną jest ekspedytor, reguluje umowa ekspedycyjna jedynie i wyłącznie na płaszczyźnie stosunku ekspedytora do nadawcy towaru, natomiast stosunki z pozostałemi osobami bądź są uregulowane innemi przepisami prawnemi, bądź też między osobami temi a ekspedytorem nie zachodzi żaden związek prawny.

Tak więc w wykonaniu umowy ekspedy-cyjnej ekspedytor nawiązuje dalsze stosunki umowne z przewoźnikiem, przedsiębiorcą przewozu morskiego, przedsiębiorcą ładunkowym, przedsiębiorcą składowym, czasem również z ekspedytorem dalszym lub zastępczym.

Między ekspedytorem a przewoźnikiem i przedsiębiorcą przewozu morskiego zaistnieć mogą jedynie stosunki prawne, wynikające z umowy przewozu, a regulujące z zasady prawa obowiązki przewoźnika i nadawcy, którym w danym przypadku będzie ekspedytor; ten ostatni bowiem występuje wobec przewoźnika we własnem imieniu, aczkolwiek wykonywa czynność, zleconą przez swego mocodawcę, i na jego rachunek. Z powyższego płynie dalsza zasada, iż uprawnionym do występowania wobec przewoźnika oraz do zaskarżenia go w swojem imieniu, lecz w interesie mocodawcy, jest z zasady ekspedytor (W. S. H. R. 20, 193; S. R. 115, 425; 109, 292; 75, 172; 58, 42). Podobnie również wobec przedsiębiorcy ładunkowego oraz przedsiębiorcy składowego ekspedytor występuję w swojem imieniu, nie mając obowiązku ujawniania, iż działa w wykonaniu zleconej czynności i na rachunek innej osoby. Stosunek jego w tych przepadkach regulować będą przepisy o umowie skła-