Magazyn6201

48

EKSPEDYCYJNA UMOWA

zawarciu umowy wyraźnie deklaruje się jako przewoźnik, nie można go uważać za ekspedytora, lecz za przewoźnika.

W przypadku, gdy ekspedytor wykonywa zlecenie przesyłki w drodze samoumowy, ma on jednocześnie także prawa i obowiązki przewoźnika (art. 605 § 2); z powyższego wynika, iż w omawianym przypadku ekspedytor oprócz praw i obowiązków, z mcr.y umowy ekspedycyjnej wynikających, ma również prawa i obowiązki, oparte na umowie o przewóz, gdyż jest on jednocześnie ekspedytorem i przewoźnikiem. Wykonanie przewozu nie zwalnia go bynajmniej z obowiązków, należących do ekspedytora, jak np.: starania się o dokumenty, towarzyszące przesyłce (Begleitpapiere), zaświadczenia celne i t. p., z drugiej zaś strony obarczony jest wszelkiemi obowiązkami przewoźnika. Jeśli jednak idzie o uprawnienia, to kumuluje on w swej osobie prawa zarówno ekspedytora, jak i przewoźnika; stąd też oprócz prowizji ekspedytora może żądać wynagrodzenia z tytułu przewoźnego i t. p. Pamiętać jednak należy, iż może on liczyć jedynie na przeciętne lub ustalone powszechnie wynagrodzenie, jakieby otrzymał zwykły przewoźnik.

W przypadku, gdy ekspedytor w wykonaniu zlecenia dowozi lub odnosi przedmiot celem doręczenia go przewoźnikowi lub odbiorcy, nie można uznać czynności tych za częściowe wykonanie przewozu w drodze samoumowy, lecz raczej czynności pomocnicze przy ekspedyc j i (Allerhand: op. c. art. 605 uw. 6), za które ewentualnie może sobie ekspedytor wymówić i policzyć wynagrodzenie pozaprowizyjne (N a m i t-kiewicz: op. c. art. 605 uw. 4; Neu-f el d-S ch w a r z: op. c. § 412 uw. 4; D ii r i n g e r-Ha ch en bu r g: op. c. § 412 uw. 6).

2. Umowa ryczałtowa. Ekspedytor może podjąć się wykonania zleconej czynności nietylko za wymówieniem zwykłego wynagrodzenia w formie prowizji, lecz również może zawrzeć umowę ekspedycyjną na warunkach wypłacenia przez nadawcę sumy ryczałtowej za przesłanie rzeczy; w przypadku powyższym ekspedytor ma prawa i obowiązki przewoźnika (art. 604). Rozumieć przez to należy, iż z chwilą zaistnienia warunków, w art. 604 przewidzianych, tracą moc w stosunkach między ekspedytorem a nadawcą przepisy, dotyczące umowy ekspedycji, natomiast wystąpić muszą przepisy o przewozie (art. 613 i nast.).

Ryczałtowa suma ma miejsce bądź w przypadku, gdy obejmuje ona globalnie całą przesyłkę, bądź też, gdy jest uzależniona od jednostek ilości, wagi, pojemności i t. p. przesyłanego towaru (W. S. H. R. 14, 277; 2, 249). Skutkiem umowy o ryczałt ekspedytor nie ma obowiązku wyliczenia się przed nadawcą z wydatków i nakładów, gdy skonsumowane są przez sumę ryczałtową, ale z drugiej strony nie może domagać się wynagrodzenia prowizyjnego. Podobnie nie może się domagać wyrównania straty, poniesionej przez omyłkę w kalkulacji, gdyż dla nadawcy obojętne jest czy ekspedytor ma zysk, czy też stratę (W. S. H. R. 12, 214; A. C. 16, 30). Powyższe ma zastosowanie do przypadków zwykłego przewozu, gdy jednak zachodzą wypadki nadzwyczajne i nie przewidziane (np. powódź, wykolejenie się pociągu i t. p.) zasady powyższe nie mogą mieć zastosowania, a sąd po rozważeniu interesów obu stron może oznaczyć w trybie art. 269 K. Z. wysokość ewent. dodatkowego świadczenia ze strony nadawcy. Dalszym skutkiem umowy ryczałtowej jest odpowiedzialność ekspedytora z art. 624 za wszelkie osoby, które były zajęte przy przewozie, nawet, jeżeli sam przewozu nie dokonywał.

3. Ekspedycja zbiorowa. Oprócz wyżej podanych typów ekspedycji znana jest w praktyce odmiana, zwana ekspedycją zbiorc * (Sammelladungsspedition), a polegająca na tern, że ekspedytor przy użyciu środków pi zewozowych, najętych na własny rachunek, przesyła kilka przesyłek zbiorowo (art. 607). W przypadku tym ma on prawo obok prowizji ekspedycjnej liczyć przewoźne, odpowiednie do okoliczności, nie wyższe jednak nad to, któreby się należało, gdyby każda rzecz przesłana była oddzielnie. Obojętne jest, czy wszystkie przesyłki przy zbiorowym transporcie są jednego nadawcy, a także obojętne jest, czy nadawca wie o tern, ze ekspedytor w ten sposób wykonywa zlecenie; stąd więc wynika, iż wyłącznie od woli ekspedytora zależy skorzystanie z prawa, w art. 607 przewidzianego. Ekspedytor nie ma też obowiązku zawiadamiać uprzednio swego nadawcy o zamiarze przesyłki zbiorowej.

Przesyłka zbiorowa może mieć miejsce z zasady zawsze; wyjątek stanowią przed-