9003499628

się jakichkolwiek bytów dla Dasein. „Rzeczy są więc już z góry określone ze względu na Dasein, ich sposób bycia polega na ich poręczności dla Dasein. Wychodzą one na jaw w toku naszego bytowania - gdy piszemy, rąbiemy drzewo, krótko: gdy troszczymy się o nie, bo wówczas włączamy jakby rzecz w pewien związek odniesień, który czyni ją taką rzeczą właśnie”¹⁸¹.

Po drugie, Kartezjusz pominął, zdaniem Heideggera, fenomen „świata” w takim rozumieniu, jakie odnajdujemy w Byciu i czasie, w którym Dasein bytuje jako byt „we-wnątrzświatowy”. Kartezjusz umieszcza cogito nie tyle „w świecie”, ile „naprzeciw” bytu, pojętego jako stała obecność, ponieważ podstawą takiego ontologicznego ujęcia bytu jest idea substancji jako res extensa, opartej na przestrzenności i rozciągłości¹⁸². Tymczasem Heideggerowski „świat” stanowi strukturalny czynnik składowy samego Dasein. Jak już wspomniałem, rozumienie świata ujawnia się poprzez fenomen „troski”, a także „poręczności” i „narzędziowości”. K. Michalski stwierdza, że świat to: „Całość odniesień narzędzia. Całość jego bycia (a ta całość to właśnie świat), nie jest więc przedmiotem wiedzy, niemniej jednak zawsze jest już obecny w używaniu narzędzia, w troszczeniu się o coś przed wszelkim rozważaniem przedmiotowym.(...) Okazało się także, że świat zasadniczo ‘wymyka się’ tematycznemu ujęciu, że z istoty obecny jest tylko

* i *    *    1R3

implicite w naszym postępowaniu z tym, co nas otacza 2. Nie „podmiot”, ale uczestnik dialoeu z tradycja.

Dla swojego ujęcia ludzkiego bytu Gadamer czerpie inspiracje z Heideggerowskiej prestruktury rozumienia. Podobnie jak autor Bycia i czasu, podkreśla on jedność człowieka i bytu zarówno w aspekcie ontologicznym, jak i ontycznym, eliminując jednocześnie ze swojego języka filozoficznego pojęcie „podmiot” w takim znaczeniu, w jakim ukształtowało się ono w tradycji kartezjańskiej i idealistycznej. Uznaje, że jest ono zbyt obciążone określonymi wykładniami metafizycznymi i teologicznymi. W odróżnieniu jednak od Heideggera, koncentruje się na tym, w jaki sposób człowiek jest „uwikłany” czy też „wrzucony” w różne, ukształtowane dziejowo i językowo wykładnie rzeczywistości. Idealistyczna filozofia podmiotu zakłada pierwotną odrębność podmiotu wobec

181

Ks. R. Król: Podstawy hermeneutycznej filozofii człowieka. Poznań 2008, s. 97.

¹⁸²    Ibidem, s. 106.

183

K. Michalski: Heidegger i filozofia współczesna. Warszawa 1998, s. 69.

67