16490

OKRES POLSKI LUDOWEJ Mała konstytucja (19 luty 1947 r.)

-    nawiązywała do konstytucji marcowej (min. zasada podziału władz);

-    jednoizbowy parlament wybierał prezydenta, wyrażał votum nieufności rządowi i ministrom;

-    dopuszczono dekrety z mocą ustawy wydawane przez rząd, zatwierdzane przez Radą Państwa, potem Sejm;

-    nowy organ - Rada Państwa (prezydent, marszałek i wicemarszałkowie sejmu, prezes NIK. inne osoby), która w pewnych sytuacjach działała w zastępstwie sejmu;

-    w rzeczywistości zlikwidowano opozycją, dlatego system parlamentarny był tylko na papierze, a podczas prac nad konstytucją wzorowano sią na radzieckiej konstytucji z 1936 r.;

Konstytucja lipcowa (22 lipca 1952 r.)

-    odrzucenie zasady podziału władz na rzecz jednolitości władzy -» sejm zajmował najwyższe miejsce, a podporządkowane były jemu pozostałe organy (administracji, sądownictwa, prokuratury);

-    zniesiono urząd prezydenta, nowy kształt nadano Radzie Państwa (wybierana spośród posłów) - kompetencje prezydenta i kompetencje zastępcze wobec sejmu;

-    rząd powoływany przez sejm, a zmian mógł dokonywać sejm i rada państwa;

-    brak TK czy TS. a SN powoływany przez Radą Państwa na 5 lat;

-    proklamowano liczne prawa i wolności, w szczególności prawa socjalne i ekonomiczne, ale brak gwarancji instytucjonalnych, też wzglądem ochrony konstytucji jako najwyższego aktu prawnego;

Praktyka konstytucyjna

-    prawa i wolności realnie nie istniały, brak niezawisłych sądów, nie istniała opozycja, a rzeczywista władza wyrażona była zasadą kierowniczej roli partii. Rola Sejmu zerowa, gdyż zbierał sią 2 razy do roku na kilkudniowe sesje, a zastępowała go Rada Państwa;

-    przekształcenia po tzw. Październiku gdy w latach 56/57 kierownictwo w partii przejęli ludzie odcinający sią od stalinowskich metod rządzenia -* ustały najdrastyczniejsze praktyki aparatu bezpieczeństwa, ale nie zmieniono systemu. Ograniczono rolą Rady Państwa, wzmocniono sejm (kilkumiesięczne sesje), który zmonopolizował funkcją ustawodawczą, ale nie miało to większego znaczenia politycznego;

-    luty 1976 r. - rewizja konstytucji - program minimum (zrezygnowano z uchwalenia nowej konstytucji, co było typowe w obozie):

*    nowela formułowała zasady ustrojowe, określając PRL jako państwo socjalistyczne;

*    zapisała kierowniczą rolą PZPR i przyjaźń z ZSRR;

*    na nowo sformułowano niektóre prawa i wolności, ale nie zmieniło to ich pozycji, ani nie wprowadzono gwarancji ich ochrony;

*    brak zmian w strukturze organów państwowych;

*    powierzono skromne kompetencje w zakresie ochrony konstytucji Radzie Państwa.

-    lata 80’te - zmienia sią powoli myślenie, ale brak zmian w prawie, choć w 1982 r. wprowadzono do konstytucji przepisy o TS i TK -» „konstytucjonalizm socjalistyczny wyczerpał swoje możliwości";

-    postępujący rozpad systemu i choć brak zmian w relacjach organów państwowych (1988 - dymisja rządy Messnera), to powstaje system gwarancji konstytucyjnych -♦ 1980 -utworzono NSA, 1985 - utworzono TK, 1987 - utworzono RPO -» które torowały drogą nowym ideom;

2