16803

obywatela swojego kraju. Unijne obywatelstwo jedynie uzupełnia a nie zastępuje obywatelstwa danego kraju.

Mimo zbieżności nazw (obywatelstwo) obywatelstwo Unii różni się znacząco od obywatelstwa związanego z przynależnością do państwa; przede wszystkim zawężonym istotnie katalogiem praw wynikających z tego obywatelstwa. Z tego obywatelstwa wynikają prawa dotyczące swobodnego pobytu i przemieszczania się po obszarze Unii, biernego i czynnego prawa wyborczego w wyborach samorządowych i do Parlamentu Europejskiego, ochrony dyplomatycznej, zgłaszania petycji do Parlamentu Europejskiego oraz zwracania się do Rzecznika Obywatelskiego Unii.

W Polsce kwestie obywatelstwa polskiego unormowane są licznymi aktami, zarówno prawa międzynarodowego np. Konwencja Haska, konwencje o obywatelstwie kobiet zamężnych oraz przepisami prawa wewnętrznego, przede wszystkim ustawą o obywatelstwie polskim z 1962 r.

Obecna ustawa nie jest pierwszym unormowaniem dotyczącym obywatelstwa polskiego. Pierwszą polską ustawą o obywatelstwie była ustawa z 1920 r., która następnie była uzupełniana innymi aktami np. z 1938 r. o pozbawieniu obywatelstwa polskiego. Pierwszą kompleksową ustawą o obywatelstwie polskim była ustawa z 1951r. zastąpiona tą z 1962 roku.

Kwestie obywatelstwa ujęto też w Konstytucji RP, w której w art. 34 przyjęto, że obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi, inne przypadki nabycia obywatelstwa określi ustawa - wynika to z zasady wyłączności / prymatu ustawy. Obywatel polski nie może utracić obywatelstwa polskiego chyba, że się go zrzeknie. Tym przepisem Konstytucji zrezygnowano z utrzymującej się przez wiele lat instytucji represyjnego pozbawiania obywatelstwa polskiego.

> W standardach europejskich pozbawianie obywatelstwa jest dopuszczalne, ale nigdy nie może być arbitralne.

Sprawy obywatelstwa regulują też przepisy wykonawcze, w tym rozporządzenie prezydenta RP o trybie postępowania przy nadaniu i zrzeczeniu się obywatelstwa czy rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o rejestrach obywatelstwa.

Zasady dotyczące obywatelstwa.

W standardach europejskich wymienić można w szczególności następujące zasady:

1)    w sprawach obywatelstwa należy uwzględniać zarówno słuszny interes państwa (publiczny), jak i interes jednostki

2)    każdy ma prawo do obywatelstwa (reguła wyrażona w wielu aktach) - nie jest to prawo absolutne

3)    należy unikać bezpaństwowości i ograniczać bez szkody dla jednostki multiobywatelstwo

4)    poprzez obywatelstwo należy dążyć do poszanowania życia rodzinnego

5)    nikogo nie można arbitralnie pozbawiać obywatelstwa

6)    przy obywatelstwe nie można stosować opłat zaporowych (zbyt wielkie opłaty - zapora nie do przebycia)

7)    zachowanie określonych reguł procedury (podstawa ustawowa), prawo przewidywalne i proporcjonalne, rozstrzygnięcia wydawane w rozsądnym terminie, rozstrzygnięcia na piśmie i z uzasadnieniem, otwarta droga do odwołania

2