Pierwszym etapem zbierania danych statystycznych określających charakter badania jest obserwacja statystyczna, która ma na celu ustalenie wartości cech poszczególnych jednostek statystycznych. Polega ona na stwierdzeniu oraz rejestracji elementów składowych badanych zjawisk.
Podział obserwacji (sposobu zbierania danychjwedług:
a) Kompletności
• pełne (całkowite, wyczerpujące)- weryfikowany jest każdy element zbiorowości
- częściowe (niepełne) - obserwacji poddane są losowo wybrane jednostki statystyczne
* ankieta
* monografia (opis jednostki)
* metoda reprezentacyjna (wybór w sposób prawidłowy części zbiorowości oddającej charakter zbiorowości)
b) Częstotliwości
- rejestracja bieżąca - zapis zdarzenia w momencie zaistnienia, np. liczba urodzeń
- obserwacje okresowe (spisy)- zapis stanu i struktury ludności w określonym momencie, na określonym terytorium poprzez indywidualne uzyskanie danych o wszystkich jednostkach badanych, np. Narodowy Spis Ludności i Mieszkań
Cele przeprowadzania spisów:
- dostarczenie informacji o liczbie i strukturze gospodarstw domowych ( osoby wspólnie mieszkające i utrzymujące się) i rodzin, ich wielkości, składzie, zasobach oraz o warunkach mieszkaniowych ludności na wszystkich szczeblach podziały terytorialnego kraju
- zebranie informacji niemożliwych do uzyskania w inny sposób (tj. np. liczba emigrantów, przyczyny emigracji, stopień wykształcenia, dojazdy do pracy w skali kraju i w skali jednostek lokalnych)
- zbiór danych niezbędnych do porównań międzynarodowych oraz tych, które wynikają ze zobowiązań międzynarodowych
EuroStat (Europejski Urząd Statystyczny)- zajmuje się sporządzaniem prognoz i analiz statystycznych dotyczących obszaru Unii Europejskiej i EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu), istotnych dla podejmowania decyzji przez organy wspólnotowe oraz koordynowaniem i monitorowanie prac narodowych urzędów statystycznych w celu unifikacji stosowanych przez nie metod badań a także konsolidowaniem statystyk krajowych, państw członkowskich. Do kompetencji Eurostatu zaliczamy także analizowanie i prognozowanie tendencji rozwoju Unii Europejskiej.