20348

Kubacka-Jasiecka / psychologii kryzysu

	• problemy socjoekoncmiczne - przewlekła choroba • rozwojowe siany pi/ejściawo	związane ze stresem - załamanie psychiczne lub emocjonalne	- przygotowanie do stanów tir zejściowych	ukrycie reakcy na symptomy (Źródła stresu) • niezdolność do wykonywania nowych woźnych zadań	lata tub cale
Kryzys	- sytuacje traumatyczne •    siany przejściowe •    wartości kulturowe. s*ufcnira społeczna	Zmiany: •    emocjonalne •    behawioralne • poznawcze - btofzyczne	• przeżycie cierpienia • radzenie sobie z kryzysem i opanowanie za pom środków osobistych, spoi. materialnych • zapobieganie (edukacja -Źródła kryzysu i dzialanta profilaktyczne)	takie jak w przypadku stresu ostrego	od kilku dni do 6 tygodni
Załamanie psychiczne lub emocjonalne	- brak pozytywnych reakcji na ostry s*es idub kryzys • nałożenie się na siebie chronicznego stresu z róZnych Źródeł	symptomy neurotyczne i/lub psychotyczne (wyuczona bezradność, samootowrianie itd.)	• reorganizacja lub zmiana nieskutecznych reakcy na stres i kryzys (terapia) - zmiana społecznych Źródeł chronicznego stresu	podobnie jak wszystkie powyZsze oraz wzrost podatności na kryzys i niezdolności do radzenia sobie z ostrym i chronicznym stresem	tygodnie, miesiące, lata. lub cale łydę

3. ł*rzejawy i rozpoznawanie kryzysu

Płaszczyzny, na których przejawia się kryzys:

O emocjonalna - nasilony lęk, liczne obawy, wstrząs emocjonalny, poczucie straty i pustki, złość, poczucie winy i krzywdy, wstydu i skrępowania; dominuje wszechogarniające uczucie bezradności i beznadziejności; objawy lęku; uczucie przerażenia - obawa przed utratą kontroli

niezdolność do skupienia się na jednej rzeczy objawy somatyczne i fizjologiczne

© biofizjologiczna - rozstrojenie i dezintegracja procesów fizjologicznych; objawy somatyczne: pocenie, częstomocz, biegunki, nudności, wymioty, tachykardia, bóle głowy, brzucha, klatki piersiowej, wysypki, nieregularne miesiączkowanie, oziębłość seksualna

© poznawcza - upośledzenie i załamanie zwykłej zdolności rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji; zniekształcenia percepcji (spostrzeganie sytuacji jako kryzysowej), poczucie zamknięcia w labiryncie wydarzeń bez związku i wewnętrznego sensu, koncentracja na szoku i wyd. krytycznych, utrata i rozbicie poczucia tożsamości

O behawioralna - zmiany zachowania na skutek przezywanego lęku; najczęstsze przejawy: niezdolność do pełnienia codziennych lunkcji życiowych trudności w opanowywaniu emocji i kontroli Masnego żyda odsuwanie się od ludzi lub lęk przed samotnością, wzrost zależności od otoczenia działania impulsywne i nieprzemyślane, często destruktywne, nawet przestępcze zachowania niespójne z odczuwanymi emocjami

zachowania nietypowe, obce danej osobie (akty przestępcze, ucieczka w alkohol itp.) niezdolność do skutecznego wykorzystywania dostępnej pomocy

„Kryzysowe upierzenie" (Mansell) - charakterystyczny sposób przejawiania się kryzysu; sygnały dotyczące rozpaczliwego położenia jednostki wysyłane przez nią do innych ludzi celem otrzymania pomocy

Komponenty stanu kryzysowego:

•    wydarzenie krytyczne - Golan: pierwotny wstrząs lub sytuacja uruchamiająca ciąg reakcji, którego punktem kulminacyjnym jest kryzys

• czynnik przyspieszający - incydent, wydarzenie .przepełniające czarę’; zdarzenie występujące w roli czynnika przyspieszającego w jednym epizodzie kryzysowym, w innym może być wydarzeniem krytycznym

• podatność na zranienie - wrażliwość; oceniana poprzez odniesienie do konkretnej sytuacji

Obiektywne kryteria kryzysu:

•    możliwość wskazania wydarzenia krytycznego, które wywołało kryzys

A

OSTRY

STAN KRYZYSU

A"

// AS '_N\

■    /PrzyspłeszającyA Ni»t>wp*czr*

■    ' cennik lub i yydaizene lub ;

incyd«oi

Podatno** 7' IN .-ranione - «moqaru na I «an**u* b«lt*MO'ato

eyłjacja

■

/

•    stosunkowo nagle i nieoczekiwane wystąpienie stanu nierównowagi

•    załamanie się dotychczasowych wzorów zachowania

•    występowanie subiektywnego poczucia dyskomfortu psychicznego

•    stosunkowo szybkie ustępowanie stanu nierównowagi (do kilku tygodni)

Charakterystyka kryzysu wg Aguilery i Messicka - czynniki ryzyka zagrożenia kryzysem, oceny jego głębokości i wagi (określają także potencjalne możliwości przełamania kryzysu):

•    realistyczne, adekwatne postrzeganie tego, co się wydarzyło oraz konsekwencji i znaczenia wydarzeń dla jednostki

•    możliwość otrzymania właściwego, konstruktywnego wsparcia sytuacyjnego, rodzinnego czy sąsiedzkiego

•    rozporządzanie adekwatnymi, dotychczas skutecznymi mechanizmami zmagania się z zagrożeniem

obecność przynajmniej dwu z powyższych charakterystyk świadczy o istnieniu sytuacji ryzyka, a niewłaściwego kryzysu.

Ocena prawdopodobieństwa ryzyka narażenia na kryzys wg Schulberga i Sheldona:

•    prawdopodobieństwo, że zakłócające lub związane z ryzykiem wydarzenie stresowe będzie miało miejsce

•    prawdopodobieństwo, że jednostka będzie narażona na określone zdarzenie

2