20843

prozy kościelnej oraz budującej, i modernizującego się z wolna, głownie świeckiego, związanego ze środowiskiem dworskim lub uniwersyteckim.

Specyfika piśmiennictwa staropolskiego

Przystępując do opisu i systematyzacji dorobku literackiego polskiego średniowiecza, winniśmy pamiętać, że zachowane utwory stanowią zaledwie cząstkę powstałej w ciągu pani wieków twórczości. Nie luniemy określić liczby ani charakteru zabytków bezpowrotnie zaginionych w kataklizmach dziejowych, pożarach, grabieżach rękopisów i innych okolicznościach. Wiele tekstów zniszczyli np. introligatorzy ksiąg rękopiśmiennych lub drukowanych, wykorzystując pergaminowe „starocie” do podklejania i umacniania opraw. Liczne książki zaczytano lub zagubiono Wiele kodeksów' czeka jeszcze na dokładne zbadanie. Wreszcie, bogata i -jak wolno mniemać- tętniąca życiem, odbijająca zbiorową wy obraźnię, myśli i tęsknoty lu7dzkie, a także służąca zabawie i wyrażaniu radości twórczość oralna, z uwagi na swój szczególny sposób Istnienia”, jest nam dostępna pośrednio: albo poprzez potępiające wzmianki ówczesnych moralistów kościelnych, albo w uczonej wersji, nadanej ustnym opowieściom przez pisaizy- erudytów.

Chrzest przyjęty przez Mieszka I zadecydował o wejściu Polski w orbitę wpływów kultury świata zachodniego. Droga łacińskiego chrześcijaństwa wiodła z Czech, poddanych wpływom bawarskim.

Rozpoczęta chrztem latynizacja polskiej kulUny sprawiła, że pierwsze teksty pisane, powstające w środowisku książęcego dworu pizy udziale dostojników kościelnych, ułożono po łacinie.

Utwory powstawały po łacinie, ponieważ byl to język wówczas popularny, którym posługiwali się uczeni w całej Europie. Poza tym pisarzami byli głównie duchowni, posługujący się na co dzień tym językiem. Była to niejako spuścizna po antycznym świecie Byl to język urzędowy i religijny.

Kultura umysłowa i duchowa średniowiecza

Prąd literacko- artystyczny składa się ze światopoglądu, opartego na kulturze chrześcijańskiej i dualistycznego- sacrum i profanurn, opierającego się na wertykalizmie. Najważniejszą księgę stanowiła Biblia, pizede wszystkim Nowy Testament. Funkcjonowało pojęcie czasu linearnego, którego początkiem było stworzenie świata, a końcem- Sąd Ostateczny W średniowieczu panowało przekonanie, że świat stworzony odsyła, wskazuje na coś innego. Popularny byl realizm pojęciowy. Rzeczywistość widzialna odsyła do niewidzialnej. Świat jest księgą, zapisaną ręką Stwórcy Człowiek powinien ją odczytywać. Pod bytem realnym kryje się tajemnica. W literaturze to, co powierzchowne, ukrywa głębszy sens, co wywodzi się z egzegezy biblijnej Sensy duchowa Biblii: alegoryczny, mistyczny, moralny. Integumentum- płaszcz, ochrona, zaslona= hwoluctum- dany obraz skrywa w sobie głębszy sens.

Rozwijająca się u progu średniowiecza, zwłaszcza dzięki Aleksandryjskiej Szkole Katechetycznej (święty Klemens I, Orygenes) oraz świętemu Ambrożemu z Mediolanu i świętemu Augustynowi, a także w wiekach późniejszych, egzegeza biblijna dopracowała się ogólnej teorii interpretacji Pisma Świętego, operującej schematem podziału i klasyfikacji znaczeń (odróżniano najczęściej sens dosłowny od duchowego), która następnie została przeniesiona na płaszczyznę ogólnej interpretacji dzieła literackiego. Alegoreza, czyli metoda dwustopniowej interpretacji ptzekazów znakowych (polegająca na odczytaniu znaczenia