21831

Bankowość jest jedną z najstarszych dziedzin działalności człowieka, posiada głębokie korzenie historyczne oraz bogate doświadczenia w zakresie uwarunkowań instytucjonalnych. Geneza powstania banków sięga doby merkantylizmu (jest to polityka ekonomiczna prowadzona przez państwo w epoce kształtowania się kapitalizmu oraz system teoretycznych poglądów ekonomicznych odpowiadających tej polityce ) i wiąże się bezpośrednio z bujnym rozwojem handlu.

Przed reformą bankową z końca lat osiemdziesiątych, która zapoczątkowała tworzenie dwuszczeblowego systemu bankowego w Polsce, nadzór bankowy nie był potrzebny. Banki pełniły bowiem role wyznaczone przez organy władzy państwowej, bez możliwości działania na własny rachunek. Narodowy Bank Polski nie posiadał autonomii i był podporządkowany Ministrowi Finansów.

Historia polskiego nadzoru bankowego zaczyna się w roku 1990, kiedy to stworzono departament nadzoru (przekształcony później w Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego -GINBj.Przy wsparciu doradców zagranicznych, pracownicy nadzoru zaczęli prace nad stworzeniem bankowego planu kont (tzw. bpk'91) i pierwszych regulacji ostrożność iowych.

Początkowo zalecenia Prezesa NBP nie miały jednak mocy prawnej. Dopiero kolejne nowelizacje Prawa bankowego stały się podstawą do wydawania zarządzeń prezesa NBP, których banki musiały przestrzegać. Generalny Inspektorat zastał podporządkowany bezpośrednio Prezesowi NBP, co miało zapewnić jego autonomiczność w ramach struktury banku centralnego. Podstawowymi zadaniami GINB w pierwszych latach funkcjonowania było m.in.: przygotowanie regulacji ostrożność iowych, sporządzanie analiz sektora bankowego w oparciu o gromadzone informacje, przeprowadzanie inspekcji i kontroli wewnątrz banków oraz działanie na rzecz zapobieżenia upadłości banków i rozprzestrzeniania się skutków ewentualnego bankructwa na system bankowy.

Nadzór bankowy zdefiniować można jako „urząd" , w ramach którego grupa ludzi wyposażona przez prawo w odpowiednie kompetencje władcze ogranicza i dozoruje działalność podległych mu banków. Działalność nadzoru bankowego wspierana jest przez inne elementy systemu, takie jak np. nadzór właścicielski, niezależni audytorzy badający sprawozdania finansowe, inne instytucje nadzorcze (m.in. nadzorujące rynek kapitałowy).

Celem działania instytucji nadzorczych na całym świecie jest dążenie do: zapewnienia bezpieczeństwa systemu bankowego, w tym jego poszczególnych jednostek, tj. dążenia do zmniejszenia prawdopodobieństwa powstania stanu niebezpieczeństwa niewypłacalności banków przede wszystkim w drodze licencjonowania działalności bankowej, kreowania właściwych regulacji ostrożnościowych .inspekcji oraz tworzenia systemów wczesnego ostrzegania: przestrzegania przez banki przepisów zewnętrznych .wewnętrznych i zasad dobrej praktyki bankowej;

przestrzegania warunków równej konkurencji na rynku usług bankowych.