2294

stosunku do nadrzędnych. System administracji oparty na zasadzie hierarchicznej zależności był zarazem systemem centralistycznym. Wiązał się także ściśle z zasadą koncentracji. System ten był charakterystyczny szczególnie dla Francji napoleońskiej oraz krajów czerpiących z niej wzory ustrojowe, zwłaszcza Księstwa Warszawskiego.

5.    Zasada kolegialności i jednoosobowego kierow nictw a w administracji.

Kolegialność i jednoosobowość rozpatrywać należy w dwu aspektach: strukturalnym i funkcjonalnym. Pierwszy ma charakter ilościowy i różnicuje pojęcia w zależności od liczby osób tworzących dany organ: gdy na czele stoi grupa osób, mówimy o strukturze kolegialnej, gdy jednostka - o organie jednoosobowym. Drugi odnosi się do uzależnienia podejmowania decyzji od aktywności grupy lub jednostki. Zasada kolegialności - stanowiła charakterystyczną cechę administracji XVII i XVIII w. Decyzje podejmowane były wówczas większością głosów członków obecnych na posiedzeniu organu administracyjnego. System taki zapewnia samokontrolę osób wchodzących w skład kolegium, utrudnia działania sprzeczne z prawem. Zgodnie z tą zasadą kształtowana była administracja w monarchiach absolutnych a także w XVIII- wiecznych republikach. Zasada jednoosobowości -wprowadzona została na szeroką skalę w początkach XIX w. Polegała na ześrodkowaniu całego zakresu przekazanej władzy oraz powierzeniu wyłącznego prawa podejmowania decyzji jednej osobie. Zaletą tej zasady była niewątpliwie szybkość i sprawność działania, jak również wyraźnie określenie osoby odpowiedzialnej za wydaną decyzję. Zasadę jednoosobowości za napoleońską Francją przyjęły: Rosja w latach 1802-1811, Prusy w 1808 roku, Bawaria w latach 1799-1808, Wirtembergia w 1805 roku, natomiast Austria i Dania dopiero w roku 1848.

6.    Zasada biurokratyzmu w administracji.

Zasada biurokratyzmu pojawiła się w okresie monarchii absolutnej w związku z potrzebą specjalizacji i fachowości aparatu urzędniczego, na którym opierał się zarząd państwem. Stanowiła ona hierarcłiiczną organizację, opartą na zależności służbowej między zwierzchnikiem a podwładnym. Cechę charakterystyczną stanowiło pobieranie przez urzędników ( personel ) stałego wynagrodzenia pieniężnego. Samo pojęcie biurokratyzmu sformułowane zostało we Francji w 1747 roku Wiązał się ono początkowo z systemem biuralizmu, czyłi oparcia administracji na biurach złożonych z urzędników. Biurokracja w znaczeniu funkcjonalnym oznaczała zatem rządy urzędników .W znaczeniu podmiotowym biurokracja wiązała się ściśle z pojawieniem się warstwy zawodowych funkcjonariuszy- tzw. Korpusu urzędniczego .Biurokratyzm łączył się ściśle z centralizmem i hierarchiczną strukturą władz. Jego pojawienie się uznawane było za charakterystyczną cechę nowoczesnej organizacji. Dziś kojarzone jest w języku potocznym z wadami administracji. Niemiecki uczony Max Weber sformułował neutralne rozumienie biurokracji. Przypisywał on idealnemu systemowi biurokratycznemu następujące cechy: ajzawodowy charakter administracji, bjspecjalizację w załatwianiu określonych kategorii spraw, cjhierarchiczność struktury władzy ,d) tworzenie norm generalnych . Przyjęcie tego systemu pociągało za sobą konieczność zatrudnienia przez aparat administracyjny coraz większej liczby zawodowych urzędników, co prowadziło do powstania korpusu państwowej służby cywilnej.

7. Admilustracja centralna i terytorialna w Austrii, za rządów Marii Teresy i Józefa II.

Wprowadzenie jednolitej organizacji władz państwowych - kolegialnych i opartych na podziale resortowym miało miejsce za panowania cesarzowej Marii Teresy oraz jej syna