24222

Steme prekursor nowej techniki narracyjnej, „Tristram": powieść obyczajowa + psychologicz-na + subiektywna eseistyka.

Steme zwolennik „chrześcijaństwa rozsądnego", popularność jego kazań.

„Podróż sentymentalna".

to nie powieść podróżnicza, czy diariusz z wojażu lub przewodnik.

to „cicha podróż serca w poszukiwaniu NATURY i tych uczuć, które się z niej biorą i uczą nas kochać się wzajemnie" (Steme), tendencje sentymentalne, kult dobroci, aprobata dla uczuć „miękkich", oparcie w filozofii Locke'a (empiryzm, Condillaca (sensualizm) i Hume'a, rozwój mieszczaństwa, dydaktyzm w sentymentalizmie, z francuskiego koncepcja miłości namiętnej, niszczącej i bezsilny wobec niej człowiek, także uczucia społeczne, kult przyjaźni, podróżny sentymentalny, czyli Yorick, to Steme, wrażliwość uczuciowa, życzliwość dla świa-ta, ludzi i zwierząt, wdzięk towarzyski, humor, dowcip, dar obserwacji, wzmianki o rodzinie Shand/ch.

Yorick - błazen z „Hamleta" i Steme - satyryk i bliski śmierci.

sposób nanracji bardziej tradycyjny i uporządkowany niż w „Tristramie”, brak dłuższych dygre-sji, łączą się tematycznie ze spostrzeżeniami i doświadczeniami, rzadkie bezpośrednie zwroty do czytelnika, styl konwersacyjny, dowcipy, ale nieco roztargniony rozmówca, prostota opi-sów, oszczędność obrazowania, dialogi, monologi wewnętrzne, żywość i spontaniczność sty-lu.

zainteresowanie ludźmi, nie budynkami w podróży, najważniejsze wzruszenia serca, wszys-tko go zaciekawia i wzrusza.

subtelny erotyzm, żartobliwy, dwuznaczny, uszlachetniające działanie miłości, szczególna ży-czliwość w stosunku do powabnych kobiet, niedopowiedziane i niedookreślone uczucia do-broci, porozumienia serc i umysłów.

błędny rycerz dobroczynności, doświadczenia podróżnika -» wielka lekcja braterstwa, tole-rancji i zrozumienia.

krytyka świata kultury i cywilizacji, poszukiwanie dzieci natury (Rousseau), egalitaryzm + zrozumienie i sympatia dla ludzi ubogich i prostych.

nauka cnót społecznych, bez rewolucjonizmu, nie chce Steme zmieniać na silę człowieka i społeczeństwa.

drobne i fragmentaryczne spostrzeżenia -> obraz Francuzów.

skłonność do zmienności nastrojów, lubi dobry żart i wesołość, ceni drobne radości życia, człowiek płaczący i śmiejący się, Yorick łączy wdzięk ze szczerością i uczuciowością, egoizm unieszczęśliwia.

Europejska recepcja twórczości Strene’a.

„Podróż" przyjęta bez zastrzeżeń, „Tristram" niezbyt popularny we Francji, tłumaczenie 1776 r. (cztery tomy) i 1785 r. (reszta), „Podróż" już przetłumaczona w 1769 r., wielokrotnie wyda-wana (w Polsce, tłum. 1817 r. z francuskiego tłumaczenia z 1799 r.).

Niemcy: bardziej „Podróż”, choć „Tristram” też - sentymentalizm.

późno i skromnie we Włocszech - „Tristram" 1822 r., „Podróż" z francuskiego w 1792 r.. z an-gielskiegow 1812 r. naśladowanie, inspiracje i analogie:

2