24562

24562



Niedookreśloność jest cechą pozostałych warstw dzieła nadbudowanych nad warstwę językową.

Ingarden wyróżnia 4 warstwy w dziele literackim:

♦    Brzmień słownych

♦    Znaczeń

♦    Przedmiotów przedstawionych

♦    U schematyzowanych wyglądów

Warstwy dzieła są ze sobą powiązane. Warstwy wyższe nadbudowują się kolejno nad niższymi i są wyznaczone przez nie. Brzmienia językowe pojawiają się wraz ze spostrzeganiem napisów. Następnie wyznaczają one znaczenia słów i zdań oraz wyższych jednostek znaczeniowych. Na znaczeniach kształtują się intencjonalne przedmioty przedstawione, które warunkują pojawienie się wyglądów przedmiotowych. (Zdania w dziele wyznaczają aspektywnie przedmiot przedstawiony - tzn. ukazują poszczególne strony, własności. Dopiero wszystkie zdania o danym przedmiocie składają się na jego wygląd.)

Wyglądy nie należą do wyobrażeń czytelnika, one są w dziele. Wyglądy -wzrokowe, słuchowe, ruchowe, dotykowe i emocjonalne.

Quasi-sady

Cechą istotną dzieła literackiego jest specyficzny charakter jego zdań. Mają one cliarakter quasi-sądów, czyli sądów pozornych (mimo że mają taką samą formę i treść jak sądy logiczne). Nie można ich osądzać w kategoriach prawdy lub fałszu, ponieważ nie są ani prawdziwe ani fałszywe. Zdania, które wydają się orzekające, pytające lub rozkazujące tylko pozornie nimi są.

Ich pozornie logiczny status wynika z zawieszenia ich referencji, czyli odniesienia do przedmiotów istniejących niezależnie od świadomości. Sąd logiczny jest prawdziwy, ponieważ stwierdzany w nim stan rzeczy pokrywa się z rzeczywistym stanem rzeczy (lub jest fałszywy gdy się nie pokrywa). Zdania dzieła literackiego nie odnoszą się do przedmiotów i stanów rzeczy realnych, czyli poza językowych, ale do przedmiotów intencjonalnych, które są wytworem świadomości. Nie można zatem zweryfikować czy są prawdziwe czy fałszywe. (Ingarden posługuje się tu klasyczną -arystotelesowską - definicją prawdy.)

Zawieszenie referencji jest spowodowane tym, że podmiot mówiący nie mówi na serio, nie bierze odpowiedzialności za swoje słowa, nie zajmuje asertywnego stanowiska = brak mu przekonania, że w świecie niezależnym od świadomości jest tak, jak głosi quasi-sąd.

Tym, co odróżnia dzieło literackie od wypowiedzi językowych innego typu, w których podmiot z przekonaniem o czymś oznajmia, jest fikcyjność. W odniesieniu do świata fikcji możemy określić prawdziwość lub fałsz quasi-sądu.

Jak odróżnić sąd od quasi-sądu? - to zależy od postawy czytelnika: zdania są pozornie twierdzące, jeśli odbiorca czyta je w postawie estetycznej, jest nastawiony na jego estetyczne przeżycie. Zdania są sądami, jeśli czytelnik zajmuje postawę poznawczą wobec dzieła.

Uwaga! O tym że zdanie jest quasi-sądem nie decyduje jego umieszczenie w dziele literackim. Jeśliby tak było to definiujemy nieznane przez nieznane: zdanie ma charakter quasi-sądu, bo występuje w dziele literackim, a dzieło jest literackie, bo jego zdania mają cliarakter quasi-sądów.

Przypadki graniczne - nie wiadomo jak je odczytywać:

S Zdania w utworach, które mają charakter graniczny, np. Dialogi Platona można czytać jako dzieła literackie lub filozoficzne.

S Sentencje i aforyzmy w postaci prawd ogólnych - one nie są obiektywne, nie można ich brać za sady autora; fikcyjne postacie nie wygłaszają prawd autora

2



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
13 Jezvk prawniczy- tzn. język środowisk prawniczych, różni się od języka potocznego. Jest nadbudowa
golaszewska ?nomenologia dziela sztuki (1) 264 ZARYS ESTETYKI percypując jakości dzieła w nastawien
img113 (6) Wstęp Mimochodem jednak pozostawił w swoich dziełach swój portret, i uważny czytelnik moż
skanuj0026 (134) ▲ Wybrane kamienie do tuszu. Kamień na dole po lewej jest japoński, pozostałe sq ch
skanuj0038 (43) (komandor spływu) jest zwierzchnikiem pozostałej kadry, a wydane przez niego decyzje
slajd8
spektroskopia044 88 Jeżeli znana jest funkcja dielektryczna warstwy et oraz podłoża, to możemy wyzna
statystyka (6) - Na ogół podstawą grupowania typologicznego jest: •    cecha ilościow
s134 (3) tantem omawianej rodziny, który czyni to idealnie, jest lis. Pozostawia on często łańcuszek
15 Egzamin maturalny z biologii Poziom rozszerzonyZadanie 30. (3 pkt) Daltonizm (d) jest cechą reces
P1070997 (2) TEKSTURA jest cechą sensoiyczmfNw • • jest odczuwana piszcz szereg zmyślmy ma swojo kor
IMG69 (10) 15:1PODWÓJNA EPISTAZA DOMINUJĄCA v Kruczo-czarne umaszczenie koni jest cechą dominującą
page0079 75 jej części, tu i ówdzie rozproszone. Być rozciągiem w przestrzeni, to nie jest cecha dod
page0887 879Samolubstwo — Samo-Sierra żądzą z natury jest samolubną, a człowiek wtenczas tylko staje

więcej podobnych podstron