24959

Gospodarka rynkowa - to taka, w której sterowanie procesami gospodarczymi odbywa się poprzez rynek.

Cechy gospodarki rynkowej :

•    podstawą jej funkcjonowania jest prywatna własność (środków produkcji, przedsiębiorstw itp.),

•    wolność wyboru :

-    w podejmowaniu wszelkich decyzji gospodarczych,

-    rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej,

•    prawo do :

-    kierowania się własnym interesem podczas podejmowania decyzji gospodarczych,

-    posiadania kapitału i zakładania podmiotów gospodarczych,

-    swobodnego kształtowania ceny,

-    do swobodnego przepływu kapitału,

-    do swobodnego przepływu siły roboczej,

-    do swobodnego obrotu walutami i środkami produkcji,

•    brak lub tylko minimalna ingerencja rządu w procesy gospodarcze.

Widzimy więc, że rynek jest najważniejszym mechanizmem w gospodarce rynkowej. Bardzo ważne jest podkreślenie, że jedynie w gospodarce rynkowej, ponieważ wytworzyły się inne systemy ekonomiczne. System ekonomiczny to zespół mechanizmów koordynujących proces podejmowania decyzji ekonomicznych.

Gospodarka centralnie sterowana, socjalizm

Nierynkowym systemem jest gospodarka centralnie sterowana. Ten system był wprowadzany w życie na terenie bloku państw socjalistycznych i wg niego gospodarowano w Polsce w latach 1944-1989. Charakteryzował się on :

•    publiczna własność środków produkcji, państwo jest właścicielem, bądź wszystkim bądź dużych i średnich, przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych oraz zasobów naturalnych,

•    skoro państwo posiada środki produkcji może przystąpić do planowania, które odbywa się centralnie przez ośrodek rządowy i decyduje o strukturze produkcji, jej podziale i organizacji. Poprzez plan następuje podział dóbr konsumpcyjnych wśród członków społeczeństwa.

System centralnie sterowy, którego synonimem jest gospodarka socjalistyczna okazał się niewydolny i nie zaspakajał potrzeb ludzi. Prywatna inicjatywa była w nim niemile widziana, a wręcz zwalczana. Skoro więc ekonomia mówi, że to właśnie ta inicjatywa jest motorem zmian, nie dziwi upadek systemu socjalistycznego. Zawsze dzieje się tak, że "państwowy” kierownik będzie gorzej zarządzał od prywatnego managera. W socjalizmie zarządzający i pracownicy nie mieli motywacji do lepszej pracy, więc występowało zjawisko olbrzymiego marnotrawstwa zasobów i do chronicznego niedoboru produktów. Centralnie sterowanie jest zawsze mniej efektywne od "niewidzialnej ręki rynku". Ta niewidzialna ręka to abstrakcyjny mechanizm mówiący, że na rynku samoistnie dojdzie do stabilizacji