26159

Panowanie tradycyjne opiera się na wierze poddanych w to, że władza jest prawowita, gdyż istniała zawsze. Władcy mają w stosunku do rządzonych prawa i pozycję panów wobec sług. Ich władza jednak ograniczona jest przez uświęcone tradycją normy, na których opiera się również samo ich panowanie. W tym sensie - powiada Weber - "władca, który naruszałby tradycję bez przeszkód i ograniczeń, narażałby tym samym prawowitość własnej władzy, która opiera się wyłącznie na sile tradycji".

Analiza panowania tradycyjnego przeprowadzona przez Wfebera, zawiera szereg ciekawych typologii i ustaleń historycznych. Należy do nich w szczególności interpretacja mechanizmu władzy istniejącego przy panowaniu tradycyjnym. Aparat ten funkcjonuje początkowo jako rozszerzony "dom" władcy, w którym poszczególni słudzy odpowiadają za różne dziedziny życia. Taki rozbudowany do wielkich rozmiarów "dom" władcy Weber nazywa "patrymonializmem"; daje on też dobry przykład takiego systemu w postaci starożytnego Egiptu. Obok analizy patiymonializmu Weber skonstruował także drugi typ panowania tradycyjnego, który nazywał "sułtanizmem"; jego cechą miałoby być uwolnienie się władcy od tradycyjnych ograniczeń, a wiec pełny, nieskrępowany despotyzm. Sułtanizm jest możliwy wówczas, gdy władca tradycyjny w drodze podbojów rozszerza zakres swej władzy i może ją w końcu opierać znacznie bardziej na wymuszonym posłuszeństwie poddanych niż na ich wierze w prawowitość tradycyjnej władzy. Do tego jednak potrzebne jest sprawne wojsko. Weber daje tu ciekawą analizę pięciu typów organizacji militarnej, na której opiera się sułtanizm. Są to typy następujące:

•    wojsko złożone z niewolników, poddanych, kolonów itp., którym władca przydziela ziemię i narzędzia w zamian za określone usługi, także zbrojne;

•    wojsko złożone z niewolników przeznaczonych wyłącznie do służby wojskowej;

•    wojsko najemne;

•    wojsko złożone z osób, które otrzymały ziemię wyłącznie w zamian za obowiązek służby wojskowej;

•    wojsko rekrutowane spośród poddanych, dowodzone zwykle przez członków klas uprzywilejowanych.