1841899791

REJONIZACJA CZYTELNICTWA 23

Wprawdzie nasze rozważania opierają się na danych o sprzedaży, to jednak pośrednio obrazują one również natężenie czytelnictwa. Z reguły bowiem akt kupna gazety jest niezbędną przesłanką jej czytelnictwa. Wobec tego przy założeniu nieistotnego charakteru zróżnicowania ilości czytelników jednego egzemplarza gazety w poszczególnych województwach, wskaźniki natężenia czytelnictwa gazet są jedynie wielokrotnością wskaźników natężenia sprzedaży.

Względny poziom czytelnictwa, czyli natężenie czytelnictwa gazet, mierzymy ilością egzemplarzy gazet czytanych (u nas nabywanych) przez osobę zaliczoną do potencjalnych czytelników. Miernik więc poziomu czytelnictwa gazet, zwany wskaźnikiem natężenia czytelnictwa jest ilorazem ilości gazet (u nas globalnej sprzedaży rocznej) i ilości potencjalnych czytelników. Wskaźniki natężenia czytelnictwa gazet, wyrażone w ilości egzemplarzy gazet, przypadających na jednego czytelnika potencjalnego, umożliwiają bezpośrednie porównanie względnego poziomu czytelnictwa gazet w różnych, co do ilości absolutnych, okręgach czytelniczych. Tym samym uwypuklone zostają różnice w skłonności do czytelnictwa przeciętnych czytelników zamieszkałych w porównywanych ze sobą okręgach.

Z reguły ilość sprzedanych gazet odnosi się do ogółu ludności, co nie jest rozwiązaniem właściwym. Trudno bowiem zaliczać do kręgu czytelników niemowlęta i dzieci przedszkolne. Ponadto wobec zróżnicowania struktury wieku ludności poszczególnych województw, wskaźniki natężenia czytelnictwa gazet byłyby funkcją dwu różnych czynników: skłonności do czytania, oraz struktury wieku ludności. Wobec tego w naszym przypadku operujemy wskaźnikami wyrażającymi ilość sprzedawanych egzemplarzy gazet przypadającą na jedną osobę w wieku powyżej 15 lat.

Ogólny poziom czytelnictwa gazet badano przy pomocy wskaźnika globalnej sprzedaży dzienników (wskaźnik „ogółem dzienniki”) oraz globalnej sprzedaży czasopism (wskaźnik „ogółem czasopisma”). Tytuły wydawane przez RSW „Prasa” podzielono dodatkowo na kilka grup, którym odpowiadają odrębne wskaźniki cząstkowe. Wśród dzienników wyróżniono: partyjne, poranne, ekspiesowe i inne. Podobnie wśród czasopism wydzielono: magazyny, pisma ilustrowane, rozrywkowe i sportowe oraz pokrewne; społeczno-kulturalne (literackie, polityczne); czasopisma dla aktywu partyjnego i młodzieżowego; społeczno-kulturalne o tematyce lokalnej; naukowe, popularno-naukowe, zawodowo-fachowe, branżowe oraz czasopisma pozostałe.

Ponadto wyodrębniono: czasopisma dla kobiet, dzienniki i czasopisma dla mieszkańców wsi.

II. METODA BADAŃ ORAZ PODSTAWOWE REGIONY POZIOMU

NATĘŻENIA CZYTELNICTWA GAZET

Wskaźnik natężenia czytelnictwa danego województwa ma charakter względny. Sądy wartościujące opieramy na porównaniu danego województwa z innymi.

Dokonując oceny natężenia czytelnictwa porządkujemy województwa według rosnącego wskaźnika natężenia. Drugim sposobem jest wyrażenie wskaźnika każdego z porównywanych województw w procencie średniego wskaźnika ogólnokrajowego. Można wreszcie różnicę (tzw. rozstęp) po-