Wykształcenie gramatykalne zaczynało się w 12 roku życia i trwało mniej więcej 3 lata. w których to zapoznawano uczniów z gramatyką grecką i łacińską, przy czym naukę tę rozpoczynano jednocześnie lub zaczynano od greckiej gramatyki. Kształcenie w zakresie gramatyki było tuezwykle drogie, więc niewielu mogło sobie pozwolić na indywidualne lekcje, z uwagi na co. wielu gramatystów zaczynało otwierać własne szkoły, gdzie skupiali oni większą grupę uczniów.
Wykształcenie retoryczne trwało minimum 2-3 lata (nie określano górnej granicy). Retoryka stanowiła niezwykle popularną naukę w Rzymie, polegającą zarówno na nauczaniu odpowiedniego dobierania słów. jak i kształtowania głosu, akcentowania odpowiedtuch zgłosek lub przybieratua najkorzystniejszej postawy ciała.
Szkoły w okresie średniowiecza
W średniowieczu funkcjonowały dwa rodzaje szkół:
1. szkoły parafialne były najbardziej popularne, przyjmowały one zarówno chłopców jak i dziewczęta, bez względu na ich status społeczny
2. szkoły elementarne, które dzieliły się na:
o szkoły wiejskie których poziom był dość tuski a nauczycielami przypadkowi ludzie, cłioć zawsze mężczyźni; uczęszczali do nich najczęściej chłopcy
O szkoły miejskie których program dostosowywano odpowiednio do potrzeb miejskiego
społeczeństwa; nauczano w nich języków nowożymych. a nauczyciel opłacany był z zasobów Rady Miejskiej, więc jeśli zachowywał się on w nieodpowiedni sposób, był przez nią usuwany ze stanowiska
3. szkoły katedralne i kolegiackie które stanowiło wzór dla późmejszych uniwersytetów; były przeznaczone do kształcenia stanu duchownego z zakresu 7 sztuk wyzwolonych
Kanon siedmiu sztuk wyzwolonych obejmował:
• Trivium - czyli gramatyka, dialektyka i retoryka
• Quadrivitim - czyli arytmetyka, astronomia, muzyka i geometria
4. uniwersytety stanowiły wy nalazek średniowiecza; pierwsze uniwersytety zakładano we Francji i we Włoszech; włoskie uniwersytety stanowiły korporację studentów, była to instytucja niezależna od kościoła, której rektor wybierany był spośród studentów mających minimum 25 lat; paryski typ uniwersytety był korporacją profesorów, gdzie rektora wybierano właśnie spośród ich grona (było również stanowisko kanclerza; uniwersytety posiadały cztery wydziały:
• wydział filozoficzny (czyli sztuk wyzwolonych)
• wydział medyczny
• wydział prawa
• wy dział teologii
Termin "uniwersytet" pochodzi od słowa "universitas" znaczącego tyle co: ogólny, powszechny, dla każdego bez względu na jego pochodzenie, narodowość i wykształcenie. Uniwersytety posiadały rożnie profile; we włoskich nauczano prawa a w paryskim - teologii, oraz prawa lecz kościelnego. Uniwersytety powstawały w dwojaki sposób:
o przez fundacje
o drogą migracji(studenci namawiali profesorów oraz wędrowali do różnych miast)
5. szkoły klasztorne stanowiły najstarsze szkoły w średniowieczu powstające już od VI wieku; jako najstarsze uważane są szkoły benedyktyńskie; wyróżnia się dwa rodzaje szkół klasztornych: