2657

społeczeństwo może też prowadzić do tego, że zaczyna ona naruszać również inne reguły społeczne, których wcale nie zamierzała łamać, lecz zmuszona jest do tego okolicznościami, np. osoba niezrównoważona psychicznie, którą wyrzucono z pracy, nie mogąc znaleźć nowej pracy i pozostając bez środków do życia, może zacząć kraść, w wyniku czego proces dewiacji się nasili i niejako obejmie inne sfery normatywne. Zmienia się też obraz własny dewianta. Od naznaczonego dewianta oczekuje się "złego zachowania" i oczekiwania te często się spełniają.

Stereotypy dewiacyjne funkcjonują w "przestrzeni kulturowej" dając podstawę do określonych oczekiwań w sytuacjach, w których przychodzi nam osobiście zetknąć się z dewiantem. Jedną z konsekwencji stereotypów dewiacyjnych jest to, że od dewianta oczekujemy postępowania zgodnie z naszymi, często mylnymi wyobrażeniami o tym, jacy oni są lub jak się zachowują. Dochodzi także do odrzucenia tych osób przez widownię społeczną, np. ujawnienie faktu pobytu w więzieniu może doprowadzić do środowiskowego ostracyzmu, choć do tej pory dana osoba mogła się cieszyć jak najlepszą opinią otoczenia. Dewiant zostaje uznany za "nowego człowieka", reinterpretacji ulegają fakty z jego "byłego życia" pod kątem nowej dewiacyjnej tożsamości. Społeczeństwo stara się niejako zmusić jednostkę do tego, by zaczęła ona grać swą nową, dewiacyjną rolę, mimo tego,że tak się nie czuje.

Ze słowem patologia kojarzyć się może zazwyczaj coś, co odbiega od normy, różni się od czegoś, co jest normalne. Biorąc pod uwagę patologie należy tu przede wszystkim wyróżnić choroby psychiczne, utratę zdolności autoregulacji (uzależnienie i nałóg), utratę radości życia, nerwice, depresje.

W naszym społeczeństwie "osoba chora psychicznie" jest napiętnowana w taki sposób, jaki nie dotyka osoby chorej fizycznie. Badania wykazały, że na ogół ludzie zdają się obawiać i unikać jednostek uważanych za "chore psychicznie". Osoby takie zawsze izolowano od innych. Zanim powstało współczesne pojęcie "chorób psychicznych" zaburzone zachowanie przypisywano owładnięciu ciała i duszy przez demony, niewidzialne moce, które uważano za przyczynę zła, bólu i cierpienia. Choroba fizyczna może powodować poważne zaburzenia psychiczne; z drugiej strony wiele zaburzeń fizycznych ma swe początki w sferze emocjonalnej. Niektóre próby znalezienia odpowiedzi na pytanie: "czy szaleństwo, podobnie jak pismo, egzystuje w umyśle obserwatora, czy też istnieje realnie, niezależnie od oceny społecznej i kulturowych uprzedzeń obserwatora, jak np. śmierć, wyraźnie podważają podwaliny współczesnej psychiatrii.

Cłioroba psychiczna występuje wtedy, gdy ktoś mówi, że jest ona obecna. Patologię psychiczną określa się na podstawie faktów społecznych. Z medycznego punktu widzenia, nawet jeśli wszystkie objawy choroby znikną po leczeniu, to nie musi to oznaczać, że pacjent jest wyleczony.

Badania Davida Rosenhana wykazują, że obawy, iż normalna osoba może być przyjęta do szpitala psycliiatrycznego i nie zostać tam od razu zdemaskowana jako zdrowa, są częściowo uzasadnione. Dana osoba, gdy została raz określona jako "chora psychicznie" i przyjęta do szpitala, wówczas niczego, co ona robi, nie uznaje się już za normalne.

Krytycy socjologiczni wysunęli twierdzenie, że właściwym porównaniem dla tzw. "choroby psychicznej" są inne formy dewiacji, a nie choroby. Diagnoza "chory psychicznie" pociąga za sobą degradację społeczną i obniżenie samooceny. Obawa przed takim napiętnowaniem może skłaniać ludzi do odrzucenia pomocy. Fakt, że ktoś zostaje "pacjentem psy:hiatrycznym" sam w sobie przyczynia się do wzmożenia lęku u tak określonej jednostki, obniżając jej samoocenę. Zamiast myśleć o sobie jak o zwykłych ludziach, którzy nie potrafią rozwiązać pewnych problemów stworzonych przez ich społeczeństwo i otoczenie, pacjenci psycłiiatryczni uczą się, są osobami budzącymi stracił i litość, są nie łubiane, degradowane i izolowane, nadaje im się kolejną etykietę.