27467

Stanowienie prawa - czynność konwencjonalna kompetentnego organu państwa, poprzez którą organ ów „żąda", aby normy prawne o ukształtowanej przez niego treści były realizowane; akt kreowania norm prawnych

■    Może go dokonać organ jednoosobowy (np. prezydent, wojewoda) albo organ czy instytucja o charakterze kolegialnym (np. parlament, KRRiT)

■    Współstanowienie - akt stanowienia jest dokonywany przez co najmniej dwa podmioty (np. dwóch ministrów)

■    Akt jednostronny - dla ważności aktu stanowienia nie jest wymagana zgoda adresatów stanowionych norm

Umowa - jako fakt prawotwórczy jest czynnością co najmniej dwustronną (podmioty nazywa się stronami), poprzez którą strony uczestniczące w umowie ustalają wiążące je normy generalne i abstrakcyjne; twórca norm jest zarazem ich adresatem

■    Umowy taryfowe (układy zbiorowe pracy) - zawierane między przedstawicielami pracodawców oraz pracowników, określają powinności stron stosunki pracy

■    Umowa jest podstawowym źródłem prawa w prawie międzynarodowym publicznym

■    Umowa jako czynność prawna (umowa najmu lokalu, pożyczki, dzierżawy) nie jest źródłem prawa i wyznacza normy konkretne i indywidualne

Precedens prawotwórczy - organ państwa rozstrzyga określoną trudną sprawę (mimo że w obowiązującym systemie prawa brak jest podstaw do rozstrzygnięcia lub też podstawy te są niedostateczne) formułując pewną normę generalną, którą czyni podstawą owego rozstrzygnięcia (ratio decidendi)

■    Zasada stare decisis - zasada związania precedensem - zgodnie z nią ratio decidendi powinna być odtąd podstawą rozstrzygania wszystkich spraw podobnych

■    Precedensy najczęściej tworzone przez sądy (precedens sadowy); zdarzają się też precedensy administracyjne

■    Źródło prawa w krajach anglosaskich (common law, case law, judge-made-law)

Doktryna prawnicza / jurysprudencja (opinie uczonych prawników) nie są uznawane za oficjalne źródło prawa, lecz wywierają istotny wpływ na jego tworzenie i interpretację. Uważano je za fakty prawotwórcze w starożytnym Rzymie (communis opinio doctorum -poglądy przyjęte powszechnie w nauce prawa, czyli zgodne opinie wybitnych prawników) oraz w krajach anglosaskich.

Źródła prawa dzielimy na:

■    Pisane - stanowienie, umowa

■    Niepisane - kształtowanie się prawa zwyczajowego i precedens prawotwórczy (norma prawa zwyczajowego, norma precedensowa)