Saniopoglębianie się nierównowagi podażowej.
Spirale samopoglębiające się:
a) poprawa trwałości - jeśli wyrób jest trwalszy i dłużej służy użytkownikowi, popyt odtworzeni owy spowodowany zupełnym zużyciem i koniecznością kupna tego samego wyrobu pojawia się później, poprawa trwałości spowodowana niskim popytem wyjściowym owocuje więc dalszym obniżeniem popytu,
b) rzetelność - im bardziej rzetelny jest dostawca, im bardziej można liczyć na jego punktualność i dbałość o pełny asortyment, tym niższe zapasy może utrzymywać odbiorca Niedobór popytu będący przyczyną rzetelności owocuje zatem dalszym spadkiem popytu.
c) bezrobocie - człowiek zagrożony bezrobociem stara się pracować wydajniej, im lepiej pracuje tym mniejsze jest zapotrzebowanie na pracowników a zatem wzrasta bezrobocie. Bezrobotni dysponują niższymi dochodami niż pracujący z zatem owocuje to spadkiem popytu.
d) doskonalenie organizacji pracy - odrzucane są sztywne schematy, a w ich miejsce pojawiają się rozwiązaiua eliminujące koszty ponoszone z tytułu niedoskonałości organizacyjnych. Znów zatem ostatecznym rezultatem jest obniżenie popytu,
e) specjalizacja - przedsiębiorstwom nie wyspecjalizowanym opłaca się powierzyć specjalistom część aktywności, gdyż mogą skoncentrować się na tym co rokuje dla nich najwyższe nadzieje. Prowadzi to do obniżenia kosztów i do dalszego spadku popytu.
f) rachunek ekonomiczny - jeśli zamierzenie przekracza pewny poziom ryzyka, przedsiębiorca rezygnuje z jego realizacji spada popyt i pogłębia się nierównowaga.
Saniopoglębianie się nierównowagi popytowej.
Spirale samopoglębiające się:
a) wady technologii - nadwyżka popytu nad podażą , powoduje że technologia przyczyniła się do samopogłębienia Im wyrób mniej trwały tym szybciej odnawia się popyt.
b) brak rzetelności - ponieważ brakuje surowców, dostawcy stają się nierzetelni. Przedsiębiorstwa starają się gromadzić zapasy, braki na rynku są coraz większe w związku z czym dostawcy są bardziej nierzetelni,
c) brak rąk do pracy - praca którą w gospodarce rynkowej wykonuje jeden pracownik w centralnie zarządzanej jest dwu lub więcej osób. Zwiększa to niedobór rak do pracy na rynku i powoduje dalsze obniżenie morali i dyscypliny.
d) dyrektywy produkcyjne - nasilenie nierównowagi popytowej pociąga za sobą wzmożenie dyrektywnych metod pobudzania produkcji, a w ślad za tym wzmożeniem postępuje jeszcze większe nasilenie nierównowagi (dyspozycyjność zapasy),
e) brak specjalizacji - gospodarka centralnie zarządzana staje się przyczyną autarkii czyli robinsonizacji życia gospodarczego, w której każdy musi robić niemal wszystko przez to podnosi koszty i wywołuje nasilenie nierównowagi popytowej.
f) wąskie gardło - im jakiegoś czynnika w gospodarce jest mniej tym częściej staje się on wąskim gardłem Im częściej jest wąskim gardłem tym intensywniejsze zabiegi o zwiększenie jego przydziału, zabiegi te prowadzą do zwiększenia popytu, a zatem nasilenia niedoboru.