27759

ilościowym. Przestrzeń jest bowiem nade wszystko dla człowieka jakością, stąd myślenie w kategoriach ilości i czasu prowadzi do zachwiania jego podstaw behawioralnych - kryzysu ludzkiej przestrzenności (początku kryzysu ludzkości w ogóle?).

Przestrzeń jest kluczową kategorią wielu koncepcji teoretyczno-metodologicznych w geografii i w dyscyplinach pokrewnych, zajmujących się badaniem społeczności ludzkich. Istotne jest, jak podejście kulturowe wkomponowuje się w koncepcję geografii jako nauki przestrzennej i jak wygląda przestrzeń w konfrontacji z kulturą w zastosowaniach geograficznych. Zdaniem Rembowskiej (2002), końceptualizacja relacji między kulturą a przestrzenią jest funkcją, z jednej strony, ujęcia kultury, z drugiej zaś - sposobu, w jaki pojmuje się przestrzeń. Rozważania nad przestrzennymi zasięgami kultur mają ewidentne znaczenie dla specyfiki pojmowania samej kultury przez geografów.

Również w świadomości społecznej utrwalił się stereotyp geografii jako nauki pizestrzennej (chorologicznej). Wcześniejsze ujęcia istoty i znaczenia geografii sprowadzały ją do poziomu nauki, której jedynym atrybutem jest rozkład przestrzenny, zróżnicowanie przestrzenne, czy też relacje przestrzenne rzeczy oraz procesów. Wraz z rozwojem kierunku chorologicznego zaczęto jednak kwestionować idealizację i absolutyzację przestrzeni. Wskazano m.in na konieczność przewartościowania pojęcia odległości, jako pochodnej odległości fizycznej, w odległość funkcjonalną, a także na rolę badań nad subiektywnym postrzeganiem i organizowaniem przestrzeni rzeczywistej. Tym samym podważony został fundament metodologiczny geografii scjentystycznej. Geografia, podobnie zresztą jak socjologia, psychologia czy emologia, zaczęła badać przestrzeń z humanistycznego punktu widzenia.

Przestrzeń w ujęciu humanistycznym

Koncepcja przestizeni, jaką postuluje geografia humanistyczna, jest pochodną zdecydowanego przeciwstawienia człowieka rzeczom, a więc traktowania go jako bytu społecznego, a nie tylko i wyłącznie fizycznego. W takim ujęciu problem „przestrzennego aspektu'' ludzkiej egzystencji nabiera zupełnie innego wymiaru. Przestrzeń geograficzna nie jest bowiem ustalonym pojęciem, jak twierdził Kant (1957), ale rozwijającą się konstrukcją, zbudowaną w długim procesie uczenia się. Życie człowieka składa się z relacji zachodzących w trzech absolumych wymiarach, tzn. odległości, powierzchni i objętości. Relacje charakteryzują cechy geometryczne, fizyczne oraz czasowe. Przestrzeń posiada więc

2