18214

Prawo do sądu

Prawo do sądu należy do podstawowych praw podmiotowych jednostki. Zostało ono uregulowane w art. 45 ust. 1 Konstytucji z 1997r. Zgodnie z tym przepisem: „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. ”

Prawo do sądu jest konkretyzowane w kolejnych przepisach Konstytucji:

Art. 77 ust. 2, który stanowi, że: „Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. ”

Art. 78. Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tiyb zaskarżania określa ustawa - gwarantuje prawo zaskarżania orzeczeń wydawanych w I instancji

Art. 173. Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz - wskazuje na niezależność sądów i trybunałów od innych władz (wykonawczej i ustawodawczej)

Art. 177. Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów - zastrzega sprawowanie wymiaru sprawiedliwości jedynie dla sądów

Art. 178.

1.    Sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.

2.    Sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków.

3.    Sędzia nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów - reguluje zasadę niezawisłości sądowej.

Prawo do sądów wynika również z wiążących Polskę umów międzynarodowych

•    Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 04.11.1950r. ratyfikowana przez Polskę 15.12.1992r. Zgodnie a art. 6 tej konwencji: Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd. Przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności oskarżenia wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej.

•    Międzynarodowy Pakt praw obywatelskich i politycznych z 1966r. Zgodnie z art. 14 ust. 1: Każdy ma prawo do rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny i bezstronny sąd ustanowiony przez ustawę, przy orzekaniu co do zasadności oskarżenia przeciwko niemu w sprawach karnych oraz co do jego praw i obowiązków w sprawach cywilnych.

•    W orzecznictwie TK:

Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie stwierdził, że na konstytucyjne prawo do sądu zostały zaliczone 3 zasadnicze uprawnienia:

1)    prawo dostępu do sadu - wnoszenie opłat sądowych związanych z uruchomieniem określonego postępowania,

2)    prawo do odpowiednio ukształtowanej, rzetelnej procedury sądowej przed organem niezależnym i bezstronnym, postępowanie ma charakter jawny, bez zbędnej zwłoki

3)    prawo do uzyskania wyroku sądowego czyli wiążącego rozstrzygnięcia sprawy.

2