18222

superego - ja idealnego. Sumienie karze wywołując poczucie winy, ja idealne nagradza powodując poczucie dumy. Samokontrola zajmuje miejsce kontroli sprawowanej przez rodziców, o Superego jest sferą moralną człowieka.

3.    Idea społeczeństwa jako zwierciadła (strony 123-126):

o ADAM SMITH - klasyk ekonomii politycznej, mówi, iż człowiek otrzymuje od natury pewne zadatki bycia człowiekiem, które można rozwinąć jedynie w społeczeństwie (Arystoteles nazywa to potencjałem dyspozycji społecznej - mówi, że ta potencja spełnia się żyjąc w gromadzie, osobniki żyjące osobna nie maja szansy spełnienia tej potencji). Natura daje nam zadatki, które musimy rozwinąć we wspólnocie. .Społeczeństwo jest jak lustro (zwierciadło), w którym człowiek się przegląda" - chodzi o to, iż inni, wśród których żyjemy, a wiec społeczeństwo są źródłem naszej tożsamości, naszego, ja". My w innych ludziach, w ich zachowaniach, ich postawach wobec mas przeglądamy się jak w lustrze. Z ich zachowań, postaw budujemy nasz wizerunek, nasz obraz, nasze własne ja.

Człowiek staje się „człowiekiem", czyli istotą rozumną dzięki komunikacji z innymi, dzięki oddziaływaniu z innymi.

Wg. Smitha podział pracy nie był dziełem jakiejś tajemniczej siły, ale był stopniowym, koniecznym następstwem pewnej skłonności ludzkiej natury. Skłonności by być wśród innych, by tworzyć społeczeństwo.

4.    Proces denaturalizacji gatunku ludzkiego (strony 104-109):

o J. J. ROUSSEAU - czołowy przedstawiciel francuskiego oświecenia. Jego wersja jest bardzo osobliwą wersją naturalistycznej teorii, z tego względu, iż kanonem tej teorii jest to, że „naturalny stan człowieka to życie człowieka w pojedynkę, samotnie" - w tej wizji, w tym stanie rzeczy i tylko w nim człowiek był szczęśliwy i pokojowo nastawiony do innych. Tak Rousseau określa naturę człowieka, a więc dokładnie inaczej niż Arystoteles, Smith, czy Hume.

Zgodnie z tymi założeniami tworzenie się społeczeństwa było denaturalizacją ludzkiego gatunku (okręca to jako gwałt, zamach na ludzką naturę). Jednak bardzo trafnie Rousseau określa proces tworzenia się społeczeństwa - kluczowym procesem mającym wpływ na denaturalizację społeczeństwa był:

•    rozwój języka i myślenia, (czyli rozwój najistotniejszej cechy żyda społecznego, językowego),

•    powstanie instytucji rodziny (która to instytucja pociąga za sobą takie ludzkie zjawiska jak: prywata, konkurencja, zawiść, konflikty, itp ),

• podział pracy i środki wytwarzania,

• wiadza polityczna, czyli państwo.

5.    Podstawowe założenia epoki oświecenia (strony: 89-98):

o Większość myślideli oświecenia uważała się na ogół za członków jednego obozu „filozofów" walczącego

przedwko ignorancji i przesądom. Byli tak również na ogół postrzegani przez sobie współczesnych. Ten obraz ulegał dalszemu ujednoliceniu w dobie porewolucyjnej krytyki XVIII wieku, o Mimo że różni autorzy tworzyli tezy sprzeczne ze sobą potrafili znaleźć wspólną płaszczyznę dyskusji, która nie była do zaakceptowania przez innych autorów popierających niektóre tezy swoich rozmówców, o Filozofia oświecenia nie jest sumą ani następstwem poglądów najwybitniejszych myślicieli oświecenia, takidi jak Voltaire, Montesquieu, Hume, Condillac, cfAlembert, Diderot, polega natomiast na sposobie ich intelektualnego porozumienia.

o Oświeceniowy styl myślenia znacznie różni się od stylu XVII wiecznego jak i XIX wiecznego, koncepcje i tendencje filozoficzne oświecenia noszą w sobie silne piętno epoki, o Główne hasło oświecenia sformułowane prze/ Kanta to Sapere aude! - Miej odwagę posługiwać się swym własnym rozumem! Oświeceniem według Kanta to wyjście człowieka z niepełnoletności, którą była nieumiejętność posługiwania się własnym rozumem bez obcego kierownictwa, o Wiedza ma za zadanie przeobrazić człowieka, dać mu wiarę w jego posłannictwo i uczynić go

pełnoletnim. Zadaniem oświecenia jest wykształcenie nowej postawy wobec świata, a nie rozwiązywanie problemów. Filozofia pełni wielką rolę, biorąc na siebie zadania popularyzatorskie, wydiowawcze i mediatorskie.

o Filozofia pośredniczy między „uczonym i człowiekiem z ulicy" jak również pomiędzy naukami (np. matematyką i moralnośdą). Zdaniem Diderota być filozofem to być przedwko zabobonnikom, nieukom czy szaleńcom, o Krytyka oświecenia godziła we wszystko, co stało na przeszkodzie upełnoletnieniu człowieka:

•    Tradycyjne systemy religijne (krytyka: poznawczej wartości pism świętych, bezrefleksyjnej wiary, instytucji religijnych, ale nie samej religii; poparde dla rełigii naturalnej - obraz Boga podporządkowany wymogom ludzkiego rozumu)

•    Autorytety pozbawiające człowieka prawa do sprawdzenia prawidłowości wyznawanych poglądów (w żydu społecznym: krytyka tradycji i autorytetu)