28400

wyborów poprzedzających sobór nie było. Zostali powołani na sobór spośród osób znajdujących się jedynie w Moskwie, gdyż nie reprezentowali „dworian" z powiatu jako całości ani też swojej grupy powiatowej. Dworianie pierwszego stopnia z racji ich wyższej pozycji w hierarchii dworu zostali nazwani „dworianami stołecznymi". Reprezentacja „stanu trzeciego" (mieszczaństwa) dzieliła się na trzy grupy: gości, smolnian i „handlujących ludzi moskwian". Ludzie zajmujący się handlem to zamożna ludność miejsca, w hierarchii społecznej zajmowała wyższą pozycje od „czarnych ludzi". Smolnianie byli korporacją kupców przesiedlonych do Moskwy. Rząd moskiewski przesiedlając poszczególne grupy ludności do stolicy chciał umocnić swoją pozycję na nowo przyłączonych ziemiach, usuwając z nich osoby, na których padało podejrzenie nielojalności politycznej. Jeśli chodzi o pochodzenie „gości" można stwierdzić, że byli to przedstawiciele starych moskiewskich rodzin kupieckich, przedstawiciele odrębnej grupy kupiectwa stolicy.

Należy nadmienić, że już w tym czasie tj. 1565 r. możemy mówić o okresie historycznym określanym nazwą opriczniny, czyli stosowania specjalnych działań przez cara Iwana IV Groźnego względem „synów bojarskich" związku z obawą o zmniejszanie się zakresu władzy carskiej. Głównym celem było powstrzymanie wszelkiej opozycji wewnętrznej i umocnienie władzy carskiej. Wiązało się to z zabieraniem spod władzy bojarów znacznej części państwa i poddaniu jej bezpośredniej władzy cara oraz terrorowi tzw. opriczników, czyli gwardzistów cara.

Stopniowe formowanie się jednolitego dla całego kraju „dworu" zrodziło projekt nadawania ziem w rejonie Moskwy osobom, których obowiązki zmuszały do pozostawania w Moskwie przez długi czas, pod warunkiem, że ziem takowych jeszcze nie posiadali. Sporządzono wykaz „synów bojarskich" którzy spełniali założone warunki tworząc listę ponad tysiąca osób nazwaną Księgą tysięczną z 1550r. Już wtedy w owym spisie podzielono ich na dwa stopnie, które różniły się w istocie zajmowanej pozycji.

Rzetelnym źródłem informacji na temat wewnętrznej struktury „synów bojarskich" jest rejestr bojarski z 1577 r. Dokument dokonuje rozdzielenia na dwie podstawowe grupy są to dworianie „moskiewscy" oraz określani mianem „wybór z grodów". Grupa druga to ludzie wybrani z lokalnych powiatowych korporacji dworianstwa tzn. „grodów". Pełnili oni kilkuletnią służbę w stolicy, następnie wracali do swojego powiatu, aby po kilku następnych latach powrócić ponownie do stolicy. Z kolei dworianie moskiewscy oderwani ostatecznie od swoich powiatowych organizacji pełnili służbę tylko i bezpośrednio w stolicy. Położenie górnej warstwy dworu uległo zmianie, powodując utratę dotychczasowej dwustopniowej struktury.

W celu zobrazowania dalszych przemian należy omówić charakter