3045

4

amerykańskich w świecie wzrosty z 11,4 mld dolarów w 1939 r. do 15,3 mld w 1945 r. Prężny kapitał amerykański z powodzeniem wypierał w wielu dziedzinach tradycyjne kapitały europejskie. Ponadto po zwycięstwie nad Japonią zdobył w niej wpływy, których nie dzielił z żadnymi innymi państwami kapitalistycznymi. Kapitat amerykański głęboko wszedł w japońskie życie gospodarcze. Stany Zjednoczone staty się głównym wierzycielem międzynarodowym. Tonaż ich 17oty handlowej przewyższył tonaż pozostałych państw kapitalistycznych łącznie.

Jednaki;, w rok po zakończeniu wojny nastąpiły objawy słabnięcia tempa rozwoju gospodarczego Stanów Zjednoczonych. Rosty zapasy towarów, polenljal produkcyjny nie był w pełni wykorzystany, gospodarka nie byia w stanie wchłonąć wielu zdemobilizowanych. Te niekorzystne symptomy stały się istotnym impulsem dla fom~ułowania nowych koncepcji i doktryn polistrate-gicznych oraz planów ich realizacji. Istotnym aspektem stało się wykorzystywanie wydatnie zwiększonej podczas wojny obecności amerykańskiej w różnych częściach globu, licznych baz wojskowych, gęstej sieci połączeń komunikacyjnych i porozumień wojskowych. Szlzególnąrolę miał odegrać monopol atomowy. Efektem owych wysiłków miało być zarówno ustanowienie amerykańskiego prymatu gospodarczego, politycznego i wojskowego w świecie, jak i zagrodzenie drogi ekspansji radzieckiej i rozwojowi „światowego procesu rewolucyjnego", do czego zmierzała Moskwa zgodnie ze swąmarksistowsko-leninowskądoktryną.

Mówiły o tym niedwuznaczne wypowiedzi czotowych polityków

Zbieżność amerykańskich koncepcji, doktryn i działań politycznych, wojskowych, dyplomatycznych i ekonomicznych znalazca szczególny wyraz wiosną 1947 r., Iza między proklamowaniem „doktryny Trumana" (12 marca) a zapowiedzią „planu Marshalla" (5 czerwca). Okres ten stanowi w istocie cezurę między łatani współpracy państw w ramach Wielkiej Koalicji a jej rozpadem prowadzącym do „zimnej wojny", której owe akty daty silny, choć nie jedyny impuls. Obydwa akty były wyrazem polityki Waszyngtonu wobec Europy i

chmrłiilftwah/ ioi rwfoiwi i»7 nnr7oHnir\ 7a7njr7aian> cio rnra7 UA»ra7nioi

W 1949 r. dolączyt do nich akt stworzenia sojuszu atlantyckiego, który sprzęgał strategię politycz—ą i wojskową. U źróccel „doktryny T rumana” leżata bowiem opracowana w Departamencie Stanu „doktryna powstrzymywania", której autorem byt George Kennan. Postulowata ona powstrzymywanie „rosyjskich tendencji ekspansywnych", co miałoby

„Doktrynę Trumana", która min. dotyczyta „pomocy wojskowej i ekonomicznej

państwom zagrożonym przez komunizm”, mż po zatwierdzeniu jej przez Senat (22

IV) i Izbę Reprezentantów (10 V) zastosowano wobec Grecji i Turcji. Szczególne