363

Koniec imperiów (1939-1962) 365

an-Nasira w świecie arabskim. Izraelczycy widzieli w tym okazję do osłabienia nazbyt potężnego i wrogiego sąsiada, na granicach z którym dochodziło od jakiegoś czasu do niepokojów. W rezultacie Francja, Wielka Brytania i Izrael zawarły tajny układ o zaatakowaniu Egiptu i obaleniu Abd an-Nasira.

W październiku siły izraelskie dokonały inwazji na Egipt i ruszyły w kierunku Kanału Sueskiego. Na podstawie podpisanej umowy Wielka Brytania i Francja wysłały ultimatum zarówno do Izraela, jak i do Egiptu, by te wycofały się ze Strefy Kanału. Odmowa Abd an-Nasira stała się pretekstem do tego, by siły brytyjskie i francuskie zaatakowały i zajęły część tej strefy. Działania te były zagrożeniem nie tylko dla Egiptu i wspierających go krajów arabskich, lecz również dla Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego, które jako wielkie mocarstwa nie mogły dopuścić do podejmowania tak zdecydowanych działań w rejonie ich interesów i do nieliczenia się z nimi. Wobec amerykańskiego i radzieckiego nacisku w obliczu wrogości całego świata i groźby finansowej klęski, wszystkie trzy siły wycofały się. Był to jeden z tych rzadkich epizodów, w którym wyraźnie się ujawniła struktura władzy na świecie: zatargi między lokalnymi stronnictwami wciągały w konflikt mocarstwa światowe drugiej kategorii, te zaś realizując swoje cele niespodziewanie osiągały kres swojej potęgi, okazywało się bowiem, że rzucają wyzwanie supermocarstwom.

W rezultacie kryzysu wzrosło znaczenie Abd an-Nasira w sąsiednich krajach arabskich, uważano bowiem powszechnie, że wyszedł z konfliktu jako polityczny zwycięzca. Jednocześnie pogłębiły się różnice między tymi, którzy go popierali a tymi, którzy uważali jego politykę za niebezpieczną. Ten podział stał się teraz czynnikiem w wewnętrznych sprawach innych krajów arabskich. W 1958 roku nałożył się on na lokalną lywalizację spowodowaną wybuchem wojny domowej w Libanie. W tym samym roku walka o władzę między ugrupowaniami politycznymi w Syrii doprowadziła do przejęcia przez jedno z nich inicjatywy i nawoływania do zjednoczenia z Egiptem. Unia powstała i w lutym tego roku oba kraje połączyły się, tworząc Zjednoczoną Republikę Arabską. Królestwa haszymidzkie - Irak i Jordania, ustanowiły własną unię. W iipcu tego samego roku, splot wewnętrznego niezadowolenia i nadziei wywołanych przez egipskie przywództwo w nowym świecie arabskim doprowadził w Iraku do przejęcia władzy przez grupę oficerów. Król wraz z całą niemal rodziną został zabity, zginął również Nuri as-Sa’id. Irak stał się republiką, a dynastia Haszymidów - mimo że jedna z jej gałęzi nadal rządziła w Jordanii - nie mogła już oczekiwać, że odegra przywódczą rolę w arabskiej polityce. Wiadomość o rewolucji spowodowała wysłanie amerykańskich żołnierzy do Libanu, a brytyjskich do Jordanii, aby ustablizować niepewną sytuację. Wkrótce wojska zostały wycofane. Od tego czasu Wielka Brytania przestała odgrywać aktywną i istotną rolę w polityce świata arabskiego.