3137

Wkrótce po Olimpiadzie siły Armii Czerwonej w Afganistanie były wzmocnione, ale wojna przedłużała się, gdyż mudżachedini, choć gorzej uzbrojeni , potrafili doskonale walczyć z wrogiem , kryjąc się w trudno dostępnych rejonach górskich. Zdesperowani agresorzy posuwali się do ludobójstwa, używając m.in. gazów bojowych.Lata przedłużającej się wojny przyniosły ogromne zniszczenia kraju i masową emigrację ludności ( około 5 min).W stosunkach międzynarodowych nastąpił nawrót zimnej wojny i załamanie się polityki rozbrojenia i odprężenia ( detente) Ogromnie podupadł autorytet ZSRR w krajach Trzeciego Świata , a zwłaszcza wśród państw muzułmańskich.

Wojna afgańska wpłynęła w bardzo istotny sposób na kształtowanie opinii społeczeństwa sowieckiego. Wprawdzie niedopuszczalna była jawna krytyka władz, jak w Stanach Zjednoczonych podczas wojny wietnamskiej, ale panowały podobne nastroje. Wielu obywateli zdawało sobie sprawę z bezsensu wojny i monstrualnych jej kosztów Powroty z wojny wielu inwalidów, wiadomości o poległych (ich liczby nigdy nie podawano rzetelnie), pogłębiały rozgoryczenie społeczeństwa . Dopiero objęcie funkcji sekretarza generalnego KPZR przez Michaiła Gorbaczowa i zmiany dokonane przez niego na niektórych stanowiskach państwowych dały początek bardzo ostrożnej polityce wobec wojny afgańskiej.

W październiku 1986 roku zaczęło się częściowe wycofywanie oddziałów Armii Czerwonej z Afganistanu. Promoskiewski reżym w Kabulu ogłosił w styczniu 1987 roku jednostronne zawieszenie broni. Była to próba zakończona całkowitym niepowodzeniem, ponieważ partyzanci nie zamierzali składać broni, ani negocjować dopóki w kraju pozostawały wojska sowieckie.

Pod koniec 1987 roku Moskwa zrezygnowała ze skompromitowanego prezydenta Karmalazastępując go bardziej elastycznym generałem Mohammedem Nadżibullahem, dotychczasowym szefem tajnej służby bezpieczeństwa.

Ostateczne decyzje w sprawie zakończenia sowieckiej okupacji Afganistanu zapadły w Genewie przy stole rokowań prowadzonych pod patronatem ONZ. Układ pomiędzy Afganistanem, Pakistanem i ZSRR podpisano 14 kwietnia 1988 roku. Przewidywał on wycofanie 115-tysięcznego sowieckiego korpusu ekspedycyjnego między 15 maja 1988, a 15 lutego 1989 roku. Połowa żołnierzy miała powrócić do ZSRR przed 15 sierpnia . Była to próba Moskwy honorowego wyjścia z kompromitującej awantury, dlatego nie występowała ona w zasadzie jako strona konfliktu, a tylko jako państwo potwierdzające układ afgańsko- pakistański ( układ potwierdził także Waszyngton). Układu genewskiego nie uznali przywódcy ruchu oponi, gdyż nie zaproszono ich do stołu rokowań. Oświadczyli oni, że będą prowadzić walkę aż do upadku prosowieckiego reżimu. 15 lutego 1989 roku ostatni żołnierz z korpusu ekspedycyjnego dowodzonego przez generała Borysa Gromowa opuścił Afganistan. Wycofywanie wojsk zakończyło się w przewidywanym terminie, cłiociaż przebiegało w bardzo trudnych warunkach . Bojownicy afgańskiego ruchu oporu ustawicznie atakowali znienawidzonych najeźdźców. Nadżibullah utrzymał się prz władzy aż do 1992 roku, kiedy w wyniku walki między różnymi ugrupowaniami mudzahedini przejęli władzę.