- ruchliwość horyzontalna: odnosi się do przemieszczania jednostek w obrębie tego samego poziomu nierówności
-ruchliwość pionowa: polega na przesunięciach w wymiarze hierarchicznym, czyli przechodzeniu do innych klas, warstw czy grup zawodowych. Przesunięcie w górę oznacza awans społeczny, a w dół-degradację.
Teoria sztywności statusu społecznego- Earl Hopper
Dotyczy możliwości, jakie posiadają jednostki w zakresie zmiany w swojej pozycji.
• Społeczności o wysokiej sztywności statusu społecznego:
Zmiana statusu jest bardzo trudna- robotnik nie będzie nigdy należał do klubu golfowego, niemożliwe jest przejęcie stylu życia klasy wyższej, kredencjał ( np. w Wielkiej Brytanii).
• Społeczności o niskiej sztywności statusu społecznego:
Łatwo zmienić pozycję-robotnik będzie członkiem klubu, jeśli zapłaci, „od pucybuta do
milionera", można łatwo przejąć styl życia klasy wyższej dzięki pieniądzom( np. w USA).
• Mieszane sztywności statusu społecznego: Niemcy, Francja
Teoria funkcjonalno- strukturalna- Zbyszko Melosik
Paradygmat funkcjonalny ujmuje związki między edukacją a społeczeństwem jako racjonalny proces adaptacji, w którym wzrastające potrzeby społeczeństwa są realizowane dzięki „produkcji" systemu edukacyjnego. System edukacji przekazuje jednostkom umiejętności i selekcjonuje tych najbardziej uzdolnionych.
TalcottParsons - wymienia dwie funkcje edukacji
• Funkcja socjalizacyjna: przygotowanie jednostki do pełnienia ról społecznych, nie jest intencjonalna, edukacja w procesie socjalizacji rozwija zaangażowanie jednostki na rzecz wartości społecznych i na rzecz wypełniania ról społecznych, uniformizm(ujednolicanie)-wszyscy mamy myśleć tak samo • Funkcja selekcyjna: („podgrzewanie i schładzanie" ambicji) dostarczanie odpowiedniego materiału ludzkiego. Wyróżnia dwa typy osiągnięć edukacyjnych: kognitywne-dotyczą przyswajania informacji i wiedzy,