28537

litewskie od prawa Korony. W statucie przepisy odnoszące się do mieszczan regulowały obrót prawny między mieszczanami a innymi stanami. Były przepisy o pożyczkach , zastawie, o chłopach, np. przepisy o gospodarce leśnej, przepisy o szkodach w czyimś lesie. Zawierał też przepisy proceduralne z zakresu wymiaru sprawiedliwości ( stanowiły aż Vt przepisów). Proces sądowy był skargowy ,tj. by zaistniał musiała być skarga. Zawierał pierwiastki prawa rzymskiego. Było przyjęte przez przepisy sasko- magdeburskie. Prawo prywatne- instytucje romanistyczne-przepis o osobach zdolnych do sporządzenia testamentu. Prawo karne miało tendencje do ograniczania sprawiedliwości zbiorowej na rzecz indywidualizacji odpowiedzialności karnej. Na wzór państw Europy Zach. Wprowadzono karę śmierci za gwałt na kobiecie. Kara kompozycji- wcześniej było zapłacenie odszkodowania. Kara śmierci była równa dla wszystkich stanów i wymierzana była za 20 przestępstw, za resztę były kary kompozycyjne, główszczyzny lub nawiązki za zranienie. Gdyby prawo nie regulowało danego przypadku to sąd miał się opierać na prawie zwyczajowym. Takie wyroki były zatwierdzane przez hospodara. W I538r. Nastąpiła poprawa statutu. Zawierała zbiór przypadków rozstrzyganych przez sąd. Celem tej poprawki było uregulowanie tych przypadków. I statut nie realizował zasady zupełności projektu. Był on mało precyzyjny i podjęto prace nad jego zmianą. W 155lr. Hospodar Zygmunt August powołał do tego komisję w skład której weszli na równi prawosławni i katolicy, uczeni i prawnicy, byli to:August Rotundus, Piotr Rozjusz ( dr Hiszpan). Ich zadanie było uzupełnianie luk statutowych prawem rzymskim. I statut wydano w 1566r. - II wchodzi w życie. Był on wydany w j. Staroruskim, bo był to j. urzędowy ( nie w łacinie, bo uważano, że to wzmocni pozycję hospodara). Zmieniono go dwukrotnie w 1566 i 1568. II statut był krokiem naprzód w technice kodyfikacyjnej, wyodrębniono 14 rozdz., które podzielono na trzy grupy:

1) . Ustrój polityczny w Królestwie Litewskim- przewidziano sejmiki powiatowe i jednolity status całej szlachty litewskiej.

2) . Prawo prywatne

3) . Proces karny

Prawo publiczne i prywatne było rozdzielone, wyodrębniono prces karny. Proces karny i postępowanie jest publiczne. Prawo cywilne jest prawem prywatnym jednostkowym.

-    prawo prywatne (ius privatae)- korzyści poszczególnych jednostek

-    prawo publiczne ( ius publicum)- dotyczy interesu ogółu czyli interesów państwa. W treści statutów były silne wpływy prawa polskiego. Było to prawo ziemskie czyli szlacheckie. Prawo to było związane z zakresem organizacji sądownictwa szlacheckiego. II statut przejawiał silniejsze oddziaływania prawa rzymskiego .Było oddzielny rozdział poświęcony testamentom. Zawarta była też romanistyczna zasada obrotu ziemią Wyrazem tego było zniesienie trzeciny-ograniczała ona obrót ziemi (1/3 ziemi dziedzicznej). Gdy były luki stosowano prawo rzymskie. Było to prawo posiłkowe w sądach litewskich. Statut wołyński- li statut litewski na ziemiach, które zostały włączone do Korony w wyniku Unii Lubelskiej. Tam obowiązywał II statut zwany wełyńskim. Statut wołyński obowiązywał do 1840r., kiedy został uchylony i zastąpiony zwodem Praw Cesarstwa Rosyjskiego.

III statut litewski był najdoskonalszym pomnikiem prawa litewskiego. W 1569r. Nastąpiła unia Polski z Litwą. Wysunięto postulaty by zbliżyć prawa sądowe Litwy i Korony. Szlachta chciała mieć odrębne prawa i powstał III statut. Przepisy trzeba było dostosować do zmian unii. W 1569 podjęto prace nad III statutem. Został wydany przez hospodarza Zygmunta lii Wazę w 1588. Miał bardziej obszerny tekst,