• przepisy szczególne - np. oświadczenia woli konsumentów - przyjęto teorię wysłania a nie doręczenia oświadczenia woli.
Realne i konsensualne
• Czynności realne
• poza oświadczeniem woli, konieczne jest działanie powodujące zmianę faktycznego władztwa nad rzeczą lub innymi przedmiotami materialnymi;
• np. art 180, 181, 307 § 1. art 518 § 1 pkt 1. art. 710 kc
• tworzone wtedy, gdy sens samego oświadczenia mógłby być niepewny, oraz dla zagwarantowania jawności czynności prawnych.
• ale wpis do rejestru publicznego nie jest elementem realnej czynności;
• Czynności konsensualne
• nie zawsze dochodzą do skutku solo consensu, niekiedy ustawa wymaga spełnienia się innych okoliczności (np. wpisu do ksiąg wieczystych, zgody organu władzy).
• jeśli dla skuteczności umowy nie wymaga sie przeniesienia rzeczy, a jedynie przewiduje obowiązek wydania rzeczy w rezultacie umowy, mamy do czynienia z czynnością konsensualną, np. art. 535 kc;
• podział ten wywodzi się z czasów rzymskich, kiedy to wg pierwotnego prawa rzymskiego kontrakty realne prawdopodobnie w ogóle nie zawierały oświadczenia woli.
Między żyjącymi i na wypadek śmierci
• kryterium - kiedy mają nastąpić skutki czynności prawnej;
• mortis causa - skutki po śmierci osoby dokonującej czynności, a do tego czasu oświadczenie woli nie wiąże składającego, a wszelkie zobowiązania ograniczające tą swobodę są nieważne;
• inter vivos - wszystkie inne czynności, które wywołują skutki już z chwilą dokonania czynności.
Zobowiązujące, rozporządzające i o podwójnym skutku
• kryterium - różny charakter konsekwencji prawnych.
• Czynności prawne zobowiązujące - zobowiązanie się dłużnika do świadczenia na rzecz wierzyciela;
• jednostronnie zobowiązujące - tylko jedna strona jest zobowiązana;
• dwustronnie zobowiązujące - obie strony są zobowiązane
• odpłatne - obie strony uzyskują korzyść majątkową;
• nieodpłatne - mają doniosłe znaczenie, gdyż ustawodawca kierował się ogólnym założeniem, że czynności te zasługują na słabsza ochronę w porównaniu z czynnościami odpłatnymi (np. art. 59, 83 § 2, art.84 § 1, art. 407, 528, 530, 531, 896, 993 i n., 1039 i n. kc).
• Czynności prawne rozporządzające (rozporządzenia) - polegają na przeniesieniu, obciążeniu, ograniczeniu lub zniesieniu prawa podmiotowego.
• Stosunek czynności zobowiązujących do rozporządzających
• nie stykają się w czysto zobowiązaniowych czynnościach (zobowiązanie do wykonania usługi) i w czysto rozporządzających czynnościach.
• czynności których treść zobowiązuje do dokonania rozporządzenia;
• system niemiecki - powodują wyłącznie powstanie zobowiązania, a dla wywołania skutków konieczne jest dokonanie rozporządzenia;